فصل اول كليات                                            1

مقدمه                                               2

بيان مسئله                                          5

ضرورت و اهميت تحقيق                                   8

اهداف و فوايد تحقيق                                       9

جامعه آماري                                         11

ابزار پژوهش                                         11

روش نمونه گيري                                    11

روش تحقيق                                        12

روش تحليل داده ها                                    12

تعريف مفاهيم و متغيرها                                    12

تعريف عملياتي                                            15

فرضيات تحقيق                                         16

فصل دوم چهار چوب نظري                               17

تاريخچه                                              18

تاريخچه مواد مخدر در ايران                                 18

تاريخچه مواد مخدر در جهان                                  21

ترياك                                               29

حشيش                                            33

استعمال كراك                                        38

مخدرهاي صنعتي                                         39

اكستاسي                                         47

شيشه                                            49

عوامل زمينه ساز و مستعد اعتياد                               50

جمع بندي و نتيجه گيري                                      57

فصل سوم متدلوژي تحقيق                                78

متدلوژي تحقيق                                        79

جامعه آماري                                         80

ابزار پژوهش                                         80

روش نمونه گيري                                    80

روش نمونه گيري                                    80

روش تحقيق                                        80

پايابي و اعتبار تحقيق                                     80

روش تحليل داده ها                                    81

فصل چهارم يافته ها و تجزيه و تحليل داده ها                         82

مقدمه                                               83

فصل پنجم نتيجه گيري و پيشنهادات و محدوديتها                        91

محدوديتها                                        92

پيشنهادها                                           93

پرسشنامه                                        94

منابع                                               97


« مقدمه »

انسانها در فراز و نشيبهاي تاريخ هميشه از دردها و آسيب هاي اجتماعي بسيار رنج برده اند و همواره در جستجوي يافتن علت و انگيزه هاي آنها بوده اند تا راه ها و روشهاي پيشگيري و درمان آنها را بيابند از جمله اين آسيب هاي اجتماعي مي توان اعتياد را نام برد.

بشر از سالها پيش، خواص درماني برخي از گياهان مخدر آگاه بوده ودر مراسم و جشنها يا درمان از آنها استفاده مي كرد ومصرف گياهان مخدر از مسائل مهم اجتماع محسوب نمي شود. اما با افزايش قدرت كشورهاي سلطه طلب، اتباع آنها براي كشف مناطق مناسب جهت گسترش مستعمرات، به اقصي نقاط جهان سفر نمودند. و با آشنايي با ملل مختلف، برگ، گل، ريشه وساقه گياهان مخدر را شناسايي وبراي پيشبرد استثمار در مناطق مورد نظر، كشت ومصرف مواد مخدر، مخصوصاٌ ترياك را متداول كردند. زيرا اعتياد به مواد مخدر بهترين حربه براي منحرف  نمودن افكار عمومي از مسائل سياسي ومنافع ملي و به زانو درآوردن جوانان بود.

با گذشت زمان استعمارگران خود از اين بلاي خانمان سوز در امان نماندند. سوداگران و سازمان تبه كاري مافيا براي كسب درآمد سرشار از تهيه و توزيع مواد مخدر، تجارت غير قانوني آن را در كشورهاي پيشرفته و صنعتي سرمايه دار رواج داد و حال امروزه اعتياد به مرز نگران كننده اي رسيده است.

همه ساله در كليه كشورهاي جهان، افراد زيادي به علت مصرف نابجا يا ناخواسته مواد مخدر از بين مي روند و در همان حال عده ديگري به علت اعتياد به اين مواد شغل خود را از دست داده و خانواده خود را به مرزهايي از نابودي مي كشانند.

در واقع اعتياد شرايطي است كه فرد به ماده خاصي به گونه اي وابسطه شود تا در صورتي كه ماده را مصرف نكند دچار علائم محروميت از آنها شود. عده اي مي گويند، افراد سيگاري، شرايط اعتياد را ندارند. اما بايد بگوييم هر چيزي كه از آن مصرف سوء بشود و از آن به صورت اصولي استفاده نگردد، اعتياد آور است. در درجه اول معمولا" فرد با سيگار يا مواد مخدر آشنا مي شود. اما نسبت به عمق عوارض ناشي از مصرف توجه ندارد و به اين فكر نمي كند كه چه گرفتاري بزرگي گريبان گيرش خواهد شد. درست است كه همه مي گويند اعتياد بد است، اما در عمق تفكر افراد، اين بد بودن به درست جا نيافتاده است. همين مسئله گرايش به مواد را زياد مي كند.

اعتياد يك مسئله چند فاكتوري است و عوامل متعددي چون مسائل اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي، بنيانهاي سست خانوادگي و ... مي توانند مجموعه عوامل روي آوري افراد به اعتياد باشد و در بين همه اينها بنيان مستحكم خانواده در پيشگيري از مصرف مواد تعيين كننده است.

قشر خاصي در معرض ابتلا به اعتياد معرفي نمي كنند اما در بين بيماران اقشار پايين جامعه تا اقشار بسيار مرفه و عده اي هم از قشر متوسط گرفتار دام اعتياد شده اند.

اعتياد يعني خو گرفتن و وابسته شدن جسمي، رواني، عصبي فرد به مواد مخدركه ترك يا فرار از آن ناممكن و يا بسيار مشكل است.

عادت و اعتياد دو اصطلاح و عنواني هستند كه در افكار عمومي به غلط مشابه و معادل هم در نظر گرفته مي شوند در صورتي كه اختلاف كلي و اساسي با هم دارند. ترك اعتياد غير ممكن نيست و چون عنوان اعتياد از طرفي اكثرا" با عادت قابل اشتباه بوده و در تمامي موارد نمي تواند مطابق با واقعيت امر در استعمال طولاني داروهاي مختلف و مواد ، صدق و تطابق نمايد از اين رواست كه در سالهاي اخير از طرف محافل علمي تعاريف گوناگوني در خصوص اعتياد ارائه گرديده است .

شايسته است كه از نظر اطلاع و شناخت و آگاهي به صورت واقعي محاسن و معايب اعتياد را براي نسل جوان امروز بشكافيم تا بدانند آنچه را كه نمي دانند.

در تحقيق حاضر قصد بر آن است كه علاوه بر تعريف اعتياد، به ساير روان گردانهايي كه از آنها به عنوان مخدرهاي جديد ياد مي شود اشاره شود، يك يك آنها تعريف گردد، نحوه استفاده ، اثرات آني خطرات، عوارض و نشانگان هر يك مطرح گردد و راهكارهاي لازم جهت پيشگيري و يا درمان ارائه شود.

بيان مسئله (سؤال تحقيق)

چنانچه پیش تر ذکر گردید تحقیقات گسترده ای در مورد عوامل سوء استفاده مواد مخدر و یا بعضاً اثرات اجتماعی و خانوادگی اعتیاد بحث و مورد تحقیق محققان علوم اجتماعی و روانشناسی و سایر رشته های تربیتی واقع شده است که در نتیجه کلی تر می توان گفت که ابعاد پیشگیری از اعتیاد پرداخته است و ما مدعی نفی پیشگیری نیستیم و همیشه اذعان می کنیم که پیشگیری بهتر از درمان می باشد ولی از بعد مددکاری اجتماعی که به درمان مددجویان آسیب های اجتماعی بیشتر می پردازد، پیش گیری از آن و بدان معتقد است که با نگاهی انسانی به مردم و علی الخصوص به آسیب دیدگان اجتماعی نگریسته شود و این خیلی هم به جاست چون اگر پیشگیری صورت گرفته پس چرا فرد منحرف اجتماعی شده است و اگر شده است بایستی او را در امان خدا گذاشت و بدان هیچ توجه اصولی و عملی نکرد و از این دیدگاه اهمیت و ضرورت تحقیقاتی این چنین در باب درمان مددجویان بویژه آسیب دیدگان اجتماعی و به خصوص معتادان نتیجه بهتری خواهد داشت. چون وجود فرد معتاد و بزهکار در جامعه با توجه به تحقیقات زیادی که انجام گرفته اثرات جبران ناپذیری بر اجتماع و علی الخصوص خانواده و قشرها و گروههای مستعد بزهکاری خواهد زد و در جامعه اینکه به لحاظ بسیاری از مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماع، فرهنگی بسترسازی بسیاری از انحرافات اجتماعی می باشد. بنابراین در روند علمی و عملی پیشگیری بایستی به درمان و بازگرداندن فرد منحرف به جامعه به شیوه علمی و عملی و توانمند کردن این قشر آسیب دیده تلاشی مضاعف صورت پذیرد.

 همان طور که می دانیم اعتیاد یک بیماری اجتماعی است که عوارض جسمی و روانی دارد و تا زمانی که به علل گرایش توّجه نشود درمان جسمی و روانی فقط مدتی نتیجه بخش خواهد بود. قرنهاست که انسان به دلایل مختلف مواد مخدر مصرف کرده است چون اولین بار در سال 1804 مرفین در طب برای رهایی از درد عملیات جراحی و دردهای بعد از عمل مورد استفاده قرار گرفته است و لذّتی که بعد از تزریق و مصرف مرفین به بیمار دست می دهد به خارج از بیمارستان نیز انتقال پیدا نمود و مورد استفاده قرار گرفت کاربرد مصرف داروهای مخدر و روان گردان ابتدا برای لذت روحی و شادمانی زاید الوصف و همچنین شدید و طولانی کردن لذت جسمی و تأخیر در ارضای جسمی و شهوت در موقع مقاربت می باشد.

 مصرف تریاک قرنها پیش از مصرف مرفین و هروئین در جوامع مختلف رواج داشته است. مسئله اعتیاد در جهان امروز از مسائل مهم اجتماعی است که در بیشتر کشورها به صورت مشکل عمده ای مطرح شده و کشور ما نیز از این آسیب اجتماعی در امان نمانده است و هر روز در هر گوشه و کنار این مملکت نیز شاهد قربانی افرادی در دام اعتیاد هستیم با مشاهده این وضع و به ذهن خطور کردن این سؤال که اگر روزی عضوی از اعضای خانواده من یا یکی از بستگان نزدیک من بخواهد به این وضعیت اسف بار و خانمانسوز گرفتار شود چه پیش خواهد آمد.

 لذا هر انسان عاقل و دوراندیش را به مطالعۀ جدی وا می دارد تا در حد ممکن و بیشترین تلاش و جدّیت از قربانی شدن افراد جامعه جلوگیری نماید در این تحقیق قصد آن است که بر میزان گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر صنعتی از تأثیر عوامل اجتماعی و خانوادگی و روانی و شخصیتی و اقتضای و فرهنگی بیشترین میزان تأثیر و بیشترین نفوذ هر یک از فاکتورهای بالا را بر این گرایش به ترتیب نفوذ و بیشترین تأثیر گذاری و روشن نمائیم تا با شناخت متغیرهای تأثیرگذار بهترین روش علمی و عملی را ارائه وبا بسیج عمومی و همگانی بر چند این بیماری و آفت جانسوز و خانسوز به معنای واقعی کلمه خانواده ای سالم ایرانی و آباد داشته باشیم.