فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:133

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A)

مديريت بازرگاني

گرایش :مديريت مالي

فهرست مطالب :

1-1-مقدمه......................................................2

1-2- تشریح و بیان موضوع............................................3

1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق .....................................8

1-4- جنبه جديد بودن و نوآوري در تحقيق ................10

1-5- اهداف تحقیق......................................................10

1-6- فرضیه های تحقیق...............................................10

1-7- روش تحقیق.......................................................11

1-8- قلمرو تحقیق.......................................................11

1-9- تعاریف متغیرها...................................................12

1-10- ساختار تحقیق.................................................14

1-11- خلاصه فصل....................................................15

فصل دوم : ادبيات و پيشينه‌ي تحقيـق

2-1- مقدمه......................................17

2-2- مبانی نظری تحقیق...........................................18

2-2-1- سرمایه در مفهوم کلاسیک و جدید............19

2-2-2- تعاریف ارائه شده از سرمایه فکري............21

2-2-2-1- سرمایه فکري از دیدگاه استوارت..........23

2-2-2-2- سرمایه فکري از دیدگاه بنتیس ............23

2-2-2-3- سرمایه فکري از دیدگاه ادوینسون و مالون......................23

2-2-2-4 سرمایه فکري از دیدگاه بنتیس و هالند ...24

2-2-2-5- سرمایه فکري از دیدگاه روس و همکاران................24

2-2-3- معرفی مدلهاي مختلف سرمایه فکري ........27

2-2-3-1- مدل ادوینسون و مالون..........................27

2-2-3-2- مدل بروکینگ........................................30

2-2-3-3- مدل روس و همکاران...........................31

2-2-3-4- مدل استیوارت......................................32

2-2-3-5- مدل بونفرر............................................33

2-2-3-6- مدل بنتیس............................................34

2-2-3-7- مدل هانس و لاواندال ...............................35

2-2-4- ابعاد سرمایه فکري بر اساس مدل هاي ارائه شده ................................................................35

2-2-4-1 ابعاد سرمایه فکري براساس مدل ادوینسون و مالون..........................................................35

2-2-4-2- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل بروکینگ ....................................................................35

2-2-4-3- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل روس و همکاران........................................................36

2-2-4-4- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل استیوارت.....................................................................37

2-2-4-5- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل سالیوان .37

2-2-4-6- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل بونفرر ...38

2-2-4-7- ابعاد سرمایه فکري بر اساس مدل بنتیس....38

2-2-4-8- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل هانس و لاواندال..........................................................39

2-2-4-9- ابعاد سرمایه فکري براساس مدل لین..........39

2-3- سرمايه انساني.....................................................40

2-4- سرمايه ساختاري.................................................42

2-5- سرمايه اجتماعي )رابطه اي–( مشتري..................48

2-6- مالكيت معنوي (IP)............................................51

2-7-تحقيق و توسعه (R&D)......................................53

2-8- سرمايه نوآوري...................................................55

2-9-اندازه گيري سرمايه هاي فكري............................56

2-9-1- اهداف اندازه گيري IC.....................................57

2-9-2- مدلها و روشهاي اندازه گيري سرمايه فكري.....58

2-10معیارهای عملکرد.................................................60

2-10-1- شاخص‌های عملکرد مالی..............................61

2-11-پیشینه تحقیق......................................................66

2-11-1-پژوهش‌های انجام شده در خارج از کشور......66

2-11-2- پژوهش‌هاي داخلی .......................................68

2-12-خلاصه فصل......................................................73

فصل سوم : روش شناسی

3-1- مقدمه..................................................................77

3-2- فرضيه‌هاي تحقيق................................................77

3-3- تبديل فرضيه­هاي پژوهشي به آماري....................78

3-4- روش پژوهش.....................................................78

3-5- گردآوري داده‌ها..................................................79

3-6- جامعه آماري.......................................................79

3-7- نحو­ه­ی انتخاب نمونه آماري................................80

3-8- روش­هاي تجزيه و تحليل اطلاعات و آزمون فرضیهيه­ها...........................................................80

3-8-1متغیرهای وابسته................................................80

3-8-2 متغیر(های)مستقل.............................................84

3-9- روش شناختی آماری پژوهش..............................86

3-10-توسعه مدل های علّی و همگرایی روش های اقتصادسنجی......................................................86

3-11- خلاصه فصل....................................................88

فصل چهارم: یافته های پژوهش

4-1-مقدمه.....................................................................90

4-2- نمونه آماری........................................................91

4-3- متغیرهای تحقیق..................................................92

4-4- برآورد الگوی پژوهش.........................................97

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهاد

5-1-مقدمه...................................................................102

5-2- خلاصه پژوهش.................................................102

5-3- بحث و نتیجه گیری...........................................102

5-4- ارائه پیشنهادات.................................................103

5-5- محدودیت ها و تحقیقات آتی...........................104

5-6- موضوعات پیشنهادی برای تحقیقات بعدی........105

فهرست جداول :

1-1-مقايسه مفاهيم و الگوهاي سرمايه فكري (دسته بندي‌هاي متفاوت سنجش سرمايه فكري)..13

2-1- تحولات نظریه های سرمایه.................................21

2-2- تعاریف منتخب سرمایه فکري.............................24

4-1- نمونه آماری پژوهش...........................................91

فهرست نمودار ها :

1- طرح ارزش اسکاندایا ارائه شده توسط ادوینسون و مالون............29

2- مدل سرمایه فکري بروکینگ....................................30

3- مدل شاخص سرمایه فکري روس و همکاران..........31

4- مدل سرمایه هاي فکري استیورات...........................32

5- ارزش پویاي سرمایه فکري بونفر.............................33

6- نمودار توزیع نرمال متغیرها......................................94

فهرست شكل ها :

شکل (2-1) سرمایه فکری...........................................45

شکل 2-2- مدل نورما آ جوما-2005............................52

شکل 2-3- خلاصه ي روشهاي محاسبه ي سرمايه فكري...........59

چکیده :

دنیای کنونی، عصردانایی است. مواهب، دارایی های طبیعی و مشهود کلید کامیابی جوامع و سازمان ها نیستند، بلکه برخورداری و مدیریت سرمایه های نامشهود موجود در عرصه محیط پرتلاطم و چالش برانگیز سازمان ها، رمز موفقیت آنها محسوب می شوند. سازمان هایی که بتوانند این دارایی های نامشهود را به خوبی تشخیص دهند و آنها را مدیریت کنند، نسبت به رقبایشان از عملکرد بهتری برخوردار خواهند بود. جهت مدیریت این دارایی ها لازم است سازمان ها از وضعیت کنونی آنها مطلع شده و برای رفع نقص و کمبودهای آنان اقدامات لازمه را به عمل آورند. امروزه دانش به عنوان مهم‌ترين سرمايه، جايگزين سرمايه‌هاي مادي به ويژه در محيط رقابتي و فناوری ‌‌شده ‌است. لذا مفهوم سرمايه فكري كاربردي مهم و گسترده یافته ‌است. سرمايه فكري در مشتريان، فرايندها، اطلاعات، علامت تجاري، منابع انساني و سيستم‌هاي سازمان متجلي مي‌شود و نقش فزاينده‌اي در خلق مزيت‌هاي رقابتي پايدار ايفا مي‌كند. این پژوهش به بررسی رابطه سرمایه فکری، تصمیمات سرمایه گذاری و عملکرد مالی بانک­های پذیرفته‌‌شده در بورس اوراق بهادار پرداخته است. به اين منظور ابتدا چهار شاخص کليدي عملکرد مالی بانک ها، شاخص تصمیمات سرمایه گذاری و شاخص کارایي سرمايه فکري با استفاده ‌از مدل "پاليک" در جامعه آماری بانک­های پذیرفته‌‌شده در بورس اوراق بهادار طی سال‌های 1386 تا 1392، اندازه‌گيري ‌‌شده، سپس تاثير سرمايه فکري و اجزای آن بر هر يک از شاخص‌هاي عملکرد مالي با استفاده ‌از الگوی معادلات ساختاری در نرم افزار EQS مورد آزمون قرار گرفته است. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان می‌دهد سرمايه فكري با شاخص‌هاي نرخ بازده حقوق صاحبان سهام، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتري هر سهم، بازده دارایی‌ها و سود هر سهم و تصمیمات سرمایه گذاری در بانک های پذیرفته‌‌شده در بورس اوراق بهادار رابطه مستقیم دارد.

كليد واژه‌ها: سرمایه فکری، عملکرد مالی، سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری، سرمایه فیزیکی، تصمیمات سرمایه گذاری.

مقدمه :

فصل اول رساله حاضر به بیان کلیات پژوهش شامل بیان مسئله، اهمیت و ضرورت، سوال­ها و فرضیه ها، دامنه پژوهش و تعریف واژه­های کلیدی می­پردازد. هر تحقيق به قصد پاسخ دادن به يك سري سؤالات اساسي كه در ذهن محقق به­وجود آمده است، انجام مي­شود. لذا در تحقيقات علمي محقق بايد هدف خود را از انجام پژوهش و در حالت كلي مسأله­اي راكه محقق به دنبال پاسخ دادن به آن است را بيان كند. بیان مسئله به صورت مبهم و غیر دقیق، به جای اینکه پژوهشگر را به منابع اطلاعاتی مناسب و صحیح هدایت کند، موجب گمراهی او میشود. علاوه بر وجود مسأله و سؤال در ذهن محقق براي توجيه انجام پژوهشي خاص، بايد انجام آن پژوهش نيز داراي اهميت باشد. يعني در واقع انجام آن با توجه به صرف منابع مادي و انساني و... قابل توجيه باشد و انجام آن باعث رفع يك سري مشكلات يا توليد علم و اطلاعات جديد گردد و محقق بايد در پژوهش خود، اهميت انجام تحقيق خود را با توجه به عبارات واضح و روشن بيان نمايد. دربيان ضرورت مساله محقق به بيان چرايي و دلايل ضروري و توجيهي انجام دادن تحقيق و نيز اهداف علمي و کاربردي يا عملي آن مي پردازد و انگيزه­ها و ضرورت­هاي خاص انجام آن را تشريح مي­کند. سپس به نتايج حاصل از تحقيق و سودمندي­هاي آن اشاره نموده، اين نکته را توضيح مي­دهد که تحقيق چه کمکي به گسترش دامنه علم يا حل مشکلات و مسائل زندگي بشر يا بهبود وضع زندگي انسان مي­نمايد و چه افراد يا موسسات يا سازمان­هايي مي توانند از نتايج آن بهره مند شوند. در این فصل، به بیان موضوع، اهمیت و اهداف پژوهش و همچنین ابزار و روش گردآوری اطلاعات می‌پردازیم و فرضیه‌‌ها و تعاریف عملیاتی متغیرهای تحقیق نیز ارائه می‌شوند.

در جهان کنونی که دوره تحولات لجام گسیخته و به قول تافلر[1] دوره جابجایی قدرت می باشد بحث مدیریت سرمایه فکري و داراییهاي ناملموس سازمان ها بعد از موضوعات مهندسی مجدد(دهه، 80) ومدیریت کیفیت فراگیر(دهه،90) به عنوان پدیده­اي مهم، به صورت همه جانبه­اي افق تحولات مدیریت را تحت تاثیر قرار داده است. در این میان جدیدترین پارادایمی که بحث فوق را در مدیریت سازمان­ها تحت پوشش قرار می­دهد، بحث مدیریت سرمایه فکري است. استوارت اعتقاد دارد، سرمایه فکري مجموعه اي از دانش، اطلاعات، دارایی­هاي فکري[2]، تجربه، رقابت و یادگیري سازمانی است که می­تواند براي ایجاد ثروت بکار گرفته شود. در واقع سرمایه فکري تمامی کارکنان، دانش سازمانی و توانایی­هاي آن را براي ایجاد ارزش افزوده دربر می گیرد و باعث منافع رقابتی مستمر می­شود(قلیچ لی و مشبکی، 1385). بنابراین سرمایه فکري در پی آن است که در سازمان­ها، دارایی­هاي فکري، دانش، تجربه و یادگیري سازمانی جهت نیل به توسعه همه جانبه بیشتر از پیش مورد توجه قرار گیرد.

1-2- تشریح و بیان موضوع

سرمایه فکری

بسياري از سيستم‌هاي حسابداري فعلي از نقش و اهميت فزاينده حق مالكيت معنوي و دانش در سازمان‌‌هایي عصر نوين غافل بوده و از توان سنجش ارزش واقعي دارايي‌ها در محاسباتشان ناتوانند. به عبارت دیگر، صورت‌هاي مالي در تشريح ارزش واقعي شركت‌ها از محدوديت‌هاي بسياري برخوردار هستند. در جوامع دانش‌محور كنوني، بازده سرمايه فكري بكار گرفته‌‌شده بسيار بيشتر از بازده سرمايه‌هاي مالي به كار گرفته‌‌شده، ‌اهميت يافته است. اين به آن معناست كه در آينده در مقايسه با سرمايه‌هاي فكري، نقش و اهميت سرمايه‌هاي مالي در تعيين قابليت سودآوري پايدار، كاهش چشم‌گيري خواهد يافت. اين موضوع موجب ايجاد فاصله بين ارزش واقعي شركت‌ها و سازمان‌ها با آنچه كه در محاسبات حسابداري سنتي اعمال مي‌گردد، ‌‌شده ‌است.

     اصطلاح سرمايه فكري اولين بار توسط جان كنت گالبرايت[3] (1969) مطرح شد.گالبرايت اعتقاد داشت سرمايه فكري فرايندي ايدئولوژيك و شامل جريان فكري است. اما استوارت[4] (2001) مدعي است كه اين موضوع براي اولين بار در سال 1958، هنگامي مطرح شده است كه وی به همراه ايتامي[5] در مورد جنبش سرمايه فكري با يكديگر همكاري كردند. به طور كلي، سرمايه فكري معنايي بيشتر از هوش را در بر دارد و با ميزاني از عمليات فكري همراه است (بونيتس[6]، 1998). طبق اين تعريف، سرمايه فكري تنها دارايي نامشهود ساكن نيست بلكه فرايندي ايدئولوژيك و پويا مي باشد. در واقع سرمايه فكري، تركيبي از دانش(كه غالبا به سرمايه انساني اشاره دارد)و مهارت براي كاربرد اين دانش مي باشد. ادوينسون[7]) 2000) سرمايه فكري را به عنوان عامل سودآوري آينده شركت معرفي كرد كه از تركيب سرمايه انساني و توانايي نيروي استخدامي شركت مشتق مي شود. اسكايخ[8] (2004) سرمايه فكري را به عنوان دانشي معرفي كرد كه مي تواند منجر به خلق ارزش براي شركت شود. ديويد مار[9] (2004) سرمايه فكري را به عنوان مجموعه اي از دارايي هاي دانشي متعلق به سازمان تعريف مي كند كه موجب افزايش ارزش سازمان و بهبود وضعيت آن مي شود. وجه مشترک تمام اين تعاريف معرفي سرمايه فكري به عنوان دانش،مهارت و توانايي مي باشد كه مي تواند منجر به ايجاد ثروت يا خروجي هاي با ارزش براي شركت شود. بنابراين سرمايه فكري به عنوان منابع فكري، دانش، اطلاعات و دارايي هاي فكري در نظر گرفته مي شود كه منجر به خلق ارزش و سودآوري براي شركت مي شود. با توجه به تعاريف مختلف سرمايه فكري، بيشتر مدلها، سه زير مجموعه، شامل سرمايه انساني، سرمايه ارتباطي (مشتري)و سرمايه ساختاري)سازمانی) براي سرمايه فكري در نظر مي­گيرند.

سرمايه ارتباطي (مشتري)مجموع دارايي هايي مي باشد كه باعث ايجاد رابطه با محيط ، مشتريان، سهامداران، عرضه كنندگان كالا ، رقبا و دولت مي شود. اگر چه مهمترين قسمت سرمايه ارتباطي، روابط مشتري است ولي نبايد تنها اين روابط را مد نظر قرار داد. سرمايه ساختاري(سازماني) شامل روابط و هدايت كننده هاي سازماني و ... مي باشد (ادوينسون و مالون[10]،1997 ). از ديدگاه استيوارت نيز، سرمايه ساختاري شامل دارايي هاي فكري، متدولوژي ها، نرم افزارها، فرايندها و ... مي باشد( رحیمیان و همکاران، 1391).

   در تمام تعاريف، يك همبستگي بين سرمايه انساني، سرمايه ساختاري و سرمايه مشتري ديده مي شود. بسياري از تحقيقات انجام شده در مورد سرمايه فكري نيز اين تقسيم بندي را در نظر گرفته اند. در واقع همبستگي ، بين زير مجموعه ها باعث شده كه تحت يك عنوان با نام سرمايه فكري سازمان قرار گيرند (بروكينگ[11] 1996، هان[12]، 2001، روس[13] و دیگران، 1997).

تصمیمات سرمایه گذاری

سرمایه گذاری را می توان یکی از ارکان اساسی اقتصاد کشورها دانست. تردیدی نیست افزایش تولید که یکی از نخستین گام های فرآیند توسعه محسوب می گردد، مستلزم افزایش سرمایه گذاری خواهد بود. به همین دلیل، نظریه هایی در علم اقتصاد مطرح است که به علت توسعه نیافتگی برخی از کشورها را کمبود سرمایه و سرمایه گذاری پنداشته اند(نخجوانی، 1382). سرمایه گذاری، فعالیتی در قالب به کارگیری وجوهی است که بتواند یک جریان سودآور آتی ایجاد نماید. طبق این تعریف، هر یک از موارد تعهد وجوه دارایی های مالی، دارایی های جنسی و فعالیت های تولیدی معنای سرمایه گذاری پیدا می کند. دارایی های مالی، شامل سپرده گذاری بانکی، خرید اوراق قرضه ملی و اوراق قرضه شرکت ها، خرید سهام و ... است. دارایی های جنسی، شامل فلزات قیمتی، زمین، ساختمان و هر نوع کالای بادوام دیگری است که به منظور کسب سود، خریداری شده باشند. در قالب تعریف رسمی، هر سه دسته فعالیتهای مذکور، جنبه مخارج سرمایه ای(اصطلاح معادل سرمایه گذاری) دارد و بودجه بندی سرمایه ناظر به این گروه است و سرمایه گذاری در دو گروه دیگر در سر فصل مدیریت پورتفوی قرار می گیرد(خورشیدی، 1375).

و...