فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:128

فهرست مطالب:

چکیده ..........................................................................1

فصل اول : کلیات تحقیق

• . مقدمه ....................................................................3

2-1. بیان مسئله تحقیق .............................................................4

3-1. تاریخچه مطالعاتی ...............................................................6

4-1. اهمیت وضروت پژوهش ..........................................................8

5-1. اهداف پژوهش ....................................................................9

6-1. فرضیات تحقیق.....................................................................10

        1-6-1. فرضیه اصلی اول.........................................................10

                    1-1-6-1. فرضیه فرعی اول .........................................10

                    2-1-6-1. فرضیه فرعی دوم ............................................10

                    3-1-6-1. فرضیه فرعی سوم ........................................10

                    4-1-6-1. فرضیه فرعی چهارم .........................................10

        2-6-1. فرضیه اصلی دوم ............................................................10

                    1-2-6-1. فرضیه فرعی پنجم ............................................10

                    2-2-6-1. فرضیه فرعی ششم ........................................10

                    3-2-6-1. فرضیه فرعی هفتم...........................................10

                    4-2-6-1. فرضیه فرعی هشتم ....................................10

                    5-2-6-1. فرضیه فرعی نهم ...........................................10

                    6-2-6-1. فرضیه فرعی دهم .................................... ....10

7-1. مدل تحلیلی وشیوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق ..............................11

8-1.مدل تبیینی تحقیق.....................................................................15

9-1. تعاریف واژه ها واصطلاحات پژوهش ..........................................16

        1-9-1. بتای سودحسابداری .........................................................16

        2-9-1. سودحسابداری .............................................................16

        3-9-1. ریسک سیستماتیک ..................................................16

        4-9-1. درجه اهرم ها....................................................17

        5-9-1. درجه اهرم عملیاتی .....................................................17

        6-9-1. درجه اهرم مالی ..............................................................17

        7-9-1. اهرم مرکب (کل)...................................................................17

        8-9-1. اندازه گیری درجه اهرم مرکب .........................................18

فصل دوم : مروری برادبیات تحقیق

1-2. مقدمه...............................................................................20

2-2. اهداف گزارشگری مالی ..................................................21

1-2-2. سودمندی اطلاعات درتصمیم گیری .....................................................22

2-2-2. مربوط بودن اطلاعات......................................23

3-2.سودمندی اطلاعات حسابداری..................................................25

            1-3-2. پیش بینی یک رویداداقتصادی ..................................................26

                        1-1-3-2. تجزیه وتحلیل دوره های زمانی ..........................27

                        2-1-3-2. پیش بینی بحران های مالی .................................27

                        3-1-3-2.پیش بینی ریسک اوراق قرضه ورتبه بندی آنها..............27

                        4-1-3-2.تجدیدساختارشرکت.................................................28

                        5-1-3-2.تصمیم گیری درمورد اعطای اعتبار..................................28

                        6-1-3-2. پیش بینی اطلاعات مندرج درصورتهای مالی ............28

            2-3-2. پیش بینی واکنش بازار............................................29

4-2. تاریخچه بورس واوراق بهاداردرجهان ......................................30

5-2. تاریخچه بورس واوراق بهادارتهران ...........................................30

6-2. تعریف بورس اوراق بهادار.................................................33

7-2. مروری برانواع شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران ...............34

            1-7-2. انواع شرکتهای سرمایه گذاری .....................34

                        1-1-7-2. شرکتهای سرمایه گذاری باسرمایه متغیر................34

                        2-1-7-2. شرکتهای سرمایه گذاری باسرمایه ثابت ...................34

                        3-1-7-2. صندوق های سرمایه گذاری غیرفعال..........................35

                        4-1-7-2. شرکت مادر...............................35

                        5-1-7-2. شرکتهای فعالیت تنوعی...........................36

8-2. سودحسابداری ...........................................................36

            1-8-2. سودمندی ومربوط بودن سودحسابداری ...........................37

            2-8-2. محدودیت های سودحسابداری ..................................39

            3-8-2. مفاهیم سود...................................................................39

                        1-3-8-2. سودعملیاتی جاری ..........................................40

                        2-3-8-2. سودجامع .......................................................40

            4-8-2. نظریه های سود.......................................................42

                        1-4-8-2. نظریه داریی ها ،بدهی ها.........................................42

                        2-4-8-2. نظریه درآمدوهزینه....................................................43

                        3-4-8-2. نظریه استقلال ترازنامه وسودوزیان ............................43

            5-8-2. استدلال انتخاب نظریه سوددرایران.........................................43

9-2. مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای ومدل بازار..............................45

            1-9-2. مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای ............................45

10-2. ضریب حساسیت بتا، ریسک نسبی ..............................................46

            1-10-2. ریسک غیرسیستماتیک (غیربازار)..........................................47

            2-10-2. ریسک سیستماتیک (ریسک بازار).................................47

11-2. نسبتهای اهرمی .........................................................49

12-2. سه اهرم اصلی .................................................................50

            1-12-2. اهرم عملیاتی .......................................................50

                        1-1-12-2.هزینه های ثابت عملیاتی واهرم عملیاتی ..........50              2-1-12-2. درجه اهرم عملیاتی .........................................50

                        3-1-12-2. اندازه گیری درجه اهرم عملیاتی ..................51

            2-12-2. اهرم مالی .............................................51

                        1-2-12-2. درجه اهرم مالی ...........................52

            3-12-2. ارتباط بین اهرم مالی وعملیاتی ...................................52

            4-12-2. تلفیق اهرم عملیاتی بااهرم مالی ...................................53

5-12-2. اهرم کل ...........................................................53

                        1-5-12-2. اندازه گیری درجه اهرم مرکب ..............................53

            6-12-2. رابطه بین اهرم عملیاتی ومالی ومرکب ...................................53

13-2. تاریخچه تحقیقات و مطالعات انجام شده ...........................................54

            1-13-2. پیشینه داخلی تحقیق ...................................................54

            2-13-2. پیشینه خارجی تحقیق..........................................58

فصل سوم :روش اجرای تحقیق

1-3. مقدمه ........................................................................66

2-3. روش تحقیق.....................................................................66

3-3. قلمروتحقیق..................................................................66

            1-3-3. قلمروموضوعی ......................................................67

            2-3-3. قلمرومکانی ...................................................67

            3-3-3. قلمروزمانی .....................................................67

4-3. روش های گردآوری اطلاعات ....................................................67

5-3 . ابزار گردآوری اطلاعات ...........................................................68

6-3. جامعه ونمونه ......................................................68

7-3. فرضیه های تحقیق ...........................................................70

            1-7-3. فرضیه اصلی اول .....................................................70

            2-7-3. فرضیه اصلی دوم ....................................................71

8-3. روش تجزیه وتحلیل داده ها ..............................................72

            1-8-3. آزمون همبستگی ......................................................73

            2-8-3. رگرسیون چندگانه............................................................74

            3-8-3. چندهم خطی ......................................................74

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده ها

1-4. مقدمه ...............................................................77

2-4. شاخص های توصیفی متغیرها.......................................77

3-4. آزمون فرضیه ها .........................................................78

            1-3-4. آزمون فرضیه فرعی اول..................................83

            2-3-4. آزمون فرضیه فرعی دوم ..........................86

            3-3-4. آزمون فرضیه فرعی سوم .............................90

            4-4-4. آزمون فرضیه فرعی چهارم ............................93

            5-4-4. آزمون فرضیه اصلی اول ...............................97

            6-4-4. آزمون فرضیه فرعی پنجم ...............................104

            7-4-4. آزمون فرضیه فرعی ششم .............................106

            8-4-4. آزمون فرضیه فرعی هفتم ..................................107

            9-4-4. آرمون فرضیه فرعی هشتم ....................................109

            10-4-4. آزمون فرضه فرعی نهم.........................................111

            11-4-4. آزمون فرضیه فرعی دهم...........................................112

            12-4-4. آزمون فرضیه اصلی دوم ......................................114

5-4. خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها......................................................116

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات تحقیق

1-5. مقدمه ....................................................................................118

2-5. ارزیابی وتشریح نتایج آزمون فرضیه ها طبق شرایط متغیرها .......................118

            1-2-5. نتیجه فرضیه فرعی اول .........................................119

            2-2-5. نتیجه فرضیه فرعی دوم ..........................................119

            3-2-5. نتیجه فرضیه فرعی سوم .......................................120

            4-2-5. نتیجه فرضیه فرعی چهارم .................................................120

            5-2-5. نتیجه فرضیه اصلی اول ............................................121

            6-2-5. نتیجه فرضیه فرعی پنجم .......................................122

            7-2-5. نتیجه فرضیه فرعی ششم .............................................122

            8-2-5. نتیجه فرضیه فرعی هفتم ...................................................123

            9-2-5. نتیجه فرضیه فرعی هشتم..................................................123

            10-2-5. نتیجه فرضیه فرعی نهم ..................................................124

            11-2-5. نتیجه فرضیه فرعی دهم ............................................124

            12-2-5. نتیجه فرضیه اصلی دوم .................................................125

3-5. نتیجه گیری کلی تحقیق .................................................125

4-5. پیشنهادهایی مبتنی بریافته های تحقیق .............................126

5-5. پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی ...................................127

6-5. محدودیت های تحقیق ...................................................127

پیوست ها

جدول 1-3 . شرکتهای موردمطالعه تحقیق....................................130

فهرست منابع فارسی .................................................134

فهرست منابع غیرفارسی .................................................................137

چکیده:

اين تحقیق، به بررسي ارتباط اطلاعات حسابداري با ريسك سیستماتیک شركت ها دربازارسرمایه ايران پرداخته است .در اين تحقيق رابطه تعدادي ا زمتغیرهای حسابداری ازجمله سودحسابداری ، درجه اهرم عملیاتی ، درجه اهرم مالی ، درجه اهرم کل (مرکب) به عنوان نمادهايي از اطلاعات حسابداري انتخاب شد ه اند که با ريسك بازار (سيستماتيك )شركت هاي پذيرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار تهران ، مورد آزمون قرار گرفته است . دراین تحقیق روش گردآوري اطلاعات ، روش كتابخانه اي وبراي آزمون فرضيه ها ، روش ميداني ونيزاستفاده ازداده هاي تجربي مي باشد .درراستای این هدف ، تعداد87 شرکت که اطلاعات موردنیاربرای دوره 10 ساله مورد تحقیق   (85- 76) درمورد آنها قابل دسترس بود انتخاب شدند . نتايج تحقيق بیان می کند كه بین سود حسابداری ودرجه اهرم مالی با ریسک سیستماتیک باسطح اطمینان 90% رابطه مستقیم وجود دارد وبین درجه اهرم عملیاتی و درجه اهرم کل با ریسک سیستماتیک رابطه معنی داروجودندارد. البته تاثیرمتغیرها برریسک سیستماتیک متفاوت است ، که تاثیرسودحسابداری برریسک سیستماتیک بیشترازتاثیردرجه اهرم مالی برریسک سیستماتیک ودرجه اهرم مالی بیشتر ازدرجه اهرم کل ودرجه اهرم کل بیشتر از درجه اهرم عملیاتی می باشد.

حسابداري به منظور جواب گويي به نيازهاي انسان به وجود آمده است . شرايط اجتماعي ، اقتصادي و سياسي محيط حسابداري به تناسب زمان متفاوت بوده است.در نتيجه،هدف هاي حسابداري وروش هاي آن نيز متناسب باتغیير در شرايط محيطي دگرگون شده است. با گذشت زمان و به موازات گسترش فعاليت هاي اقتصادي و افزايش پيچيدگي آن، هدف ها و روش هاي حسابداري به منظور جواب گويي به نيازهاي اطلاعاتي توسعه يافته است.

در حال حاضر ، حسابداري نقش مهمي را در سيستم اقتصادي ايفا مي كند. تصميم گيري دقيق از جانب اشخاص ، شركت ها، دولت و غيره براي توزيع مناسب و كار آيي منابع مالي امري اجتناب ناپذير است . براي اين گونه تصميم گيري ها، تصميم گيرندگان بايد اطلاعاتي قابل اتكا در اختيار داشته باشند     در واقع ، هدف حسابداري كمك به اين تصميم گيرندگان است.از سوي ديگر ، سرمايه گذاري ازموارد ضروري و اساسي در فر آيند رشد و توسعه اقتصادي كشور است .

ازعوامل مؤثر در ”انتخاب“ و ”انجام“ سرمايه گذاري، توجه سرمايه گذاري به ريسك و بازده سرمايه گذاري است . نقش ريسك وبازده در سرمايه گذاري، به مانند نقش عرضه و تقاضا در اقتصاد براي قيمت گذاري كالاست . از ديدگاه نظري ، ريسك به معناي ضرر بالقوه و قابل اندازه گيري سرمايه گذاري است . تا دهه 1950،«ريسك» يك عامل كيفي شمرده مي شد تااين كه با تلاش هري ماركوويتز[1]، ريسك كميت پذير شد و انحراف معيار جريان هاي نقدي طرحهاي سرمايه گذاري درشرايط مختلف اقتصادي، اجتماعي و سياسي به عنوان كميت «سنجش ريسك »معرفي گرديد.

تأثير ريسك يك سرمايه گذاري به ريسك مجموع سرمايه گذاري مستلزم محاسبات«كواريانس» و «ضريب همبستگي »بود كه به ناچار انجام محاسبات را مشكل و وقت گير مي نمود. چندي بعد ، ويليام شارپ[2] ، با تعيين ضريب به عنوان معيار ريسك ، مدل ساده و كاربردي را به دنياي سرمايه گذاري عرضه نمود(اسلامي بيدگلي ، 1375،25)

استفاده از نظريه ها و روش هاي موجود و نيز نظريه پردازي، مستلزم اطلاعات ،به ويژه ، اطلاعات توليد شده درسيستم حسابداري است كه بدون شك ، در بازار نو پاي سرمايه كشورمان به سختي تحصيل مي شود. به همين علت ، شناخت ارتباط بين ريسك بازار و اطلاعات حسابداري ، از اهميت ويژه اي برخوردار است.سایرمطالعات ، بیانگر ارتباط بین نسبتهای حسابداری ومیزان ریسک بازار می باشد وپیشنهاد می گردد که نسبتهای حسابداری می توانند درپیش بینی بتای اوراق بهادار مورد استفاده قرارگیرند ( احمدپور ،1384،19)

کليه مديران وکارگزاران وسرمايه گذاران در شرکتهاي پذيرفته شده دربورس باتوجه به نتايج اين تحقيق وباتوجه به سودحسابداري ودرجه اهرم و مالی مي توانند ريسك بازار راپيش بيني كنند وهمچنين ازنتايج اين تحقيق مي توان برداشت كرد كه سود حسابداري درپيش بيني ريسك تواناتراست يادرجه اهرم ها .

2-1 بیان مسئله تحقیق

ازجمله مسايل مهم پيش روي هرسرمايه گذاري درشركتهاي سهامي عام ، مسئله تعيين بازده هرسهم درريسك مربوط به آن است . درحقيقت هرسرمايه گذاردربازارمذكوربه دنبال حداكثركردن منافع خودمي باشد وبه همين منظور چنانچه بتواند بازده ياقيمت اوراق بهاداروريسك مربوط به آن را به نحوصحيح پيش بيني كند ، دراين صورت خواهدتوانست درموردخريد ، نگهداري ويافروش اوراق بهادار ، به درستي ، تصميم گيري نمايد وازاين طريق منافع خودراحداكثرنمايد.

به منظور پيش بيني بازده ياقيمت اوراق بهادار، سرمايه گذاربه يك مدل پيش بيني مناسب نيازمنداست . ازديدگاه علم اقتصادومباني نظري مربوطه ، مدل پيش بيني بازده اوراق بهادار ازجمله سهام ،بايستي توانايي تعيين ارزش فعلي جريانهاي نقدي آتي راداشته باشد .بنابراين ، پيش بيني جريان هاي نقدي آتي اوراق بهاداردربازاربورس ازاهميت خاصي برخوردارخواهدبود. همچنين پيش بيني جريان هاي نقدي آتي درحوزه حسابداري نيزازاهميت خاصي برخورداراست وبراين اساس مدلهایي ارائه شده كه بااستفاده ازسود واجزاي آن بتوان جريان هاي نقدي آتي راپيش بيني نمود. برهمين اساس برسودحسابداري تاكيدفراوان شده وبسيارموردتوجه محققين به خصوص ،درحوزه حسابداري قرارگرفته است .

ریسک حاضر، صورت وظاهرواحدهای اقتصادی واقتصادجهانی وسراسری رانشان می دهد . یک مؤسسه بازرگانی موفق فقط روی سود متمرکز نمی باشد ، بلکه به مدیریت ریسک صحیح نیز توجه دارد ، ریسک وبازده باهم حرکت می کنند وبه حداکثررساندن بازده به وسیله ریسک ضروری     می باشد . اهرم ها به کاربرد منابع ووجوهی که برای شرکت هزینه ایجاد می کند اشاره دارد . هرچه اهرم مورد استفاده یامیزان بدهی ها ، سهام ممتازی که برای شرکت هزینه ثابت ایجاد می کند بیشتر باشد ریسک مالی بیشتر می شود . ریسک ناشی ازاهرم معمولا درکنترل مدیریت است . نتایج تحلیلی اظهارمی کند که عامل تعیین کننده ریسک سیستماتیک شامل : درآمدها ، رشد فروش ، ارزش دفتری ، سود سهام ، درجه اهرم عملیاتی (DOL ) ، درجه اهرم مالی ( DFL ) ، بازده بازار وریسک بی خطر می باشد . ماندرکر و رهی[3] درتحقیقی بیان کرده است که DOL,DFL به طور مثبت ومستقیم یک قسمت بزرگی از تغیرات ریسک سیستماتیک راتوضیح می دهد . همچنین هافمن[4] بیان کرده است که ریسک سیستماتیک رابطه مستقیم با DFL ورابطه معکوس با DOL دا رد . لذا دراین تحقیق به بررسی رابطه سود حسابداری و درجه اهرم عملیاتی ، مالی وکل پرداخته می شود تابتوان مدلی مفید برای تصمیم گیری سرمایه گذاران معرفی کرد . طبق مدل قيمت گذاري دارايي سرمايه اي فرض مي شود ، يكي ازعوامل مهم كه باعث نوسان دربازده مي شود ريسك سيستماتيك است . بنابراين ، ريسك سيستماتيك يك عامل مهم درتعيين بازده مورد انتظار خواهدبود درنتيجه سوالات زیر پيش  مي آيد كه :

1- آيا بين اطلاعات حسابداري ازجمله سودحسابداري وبه ويژه درجه اهرمها باريسك سيستماتيك ارتباط معني داري وجودداردياخير؟

2- آیا باتوجه به سود حسابداری وهمچنین اهرم ها می توان مبنایی برتصمیم گیری سرمایه گذاران معرفی نمود ؟

3- میزان وتوانایی باراطلاعاتی سودحسابداری ودرجه اهرمها درتصمیم گیری سرمایه گذاران باهم برابراست یاخیر وکدام یک ازسطح اثرگذاری بالاتری برخورداراست ؟

3-1 تاریخچه مطالعاتی

بسیاری ازتحقیقات حسابداری مبتنی بربازار سرمایه ، مفیدبودن اطلاعات حسابداری درتعیین ریسک اوراق بهادار رابیان نموده اند . همچنین تحقیقات متعددی همبستگی بین متغیرهای حسابداری (اهرم مالی ، عملیاتی و....) وریسک سیستماتیک اوراق بهادار رامورد بررسی قرارداده اند ( نمازی, خواجوی ، 1383, 96) .

قالیباف اصل درتحقیقی باعنوان «بررسی تاثیرساختارسرمایه برروی ریسک سیستماتیک » رابطه بین اهرم مالی وریسک سیستماتیک رامورد بررسی قرارداد. نتایج حاصل ازاین تحقیق بیانگرآن بود که اهرم مالی برریسک سیستماتیک تاثیرمستقیم داردیعنی بامیزان افزایش اهرم مالی (بدهی) ، ریسک سیستماتیک شرکت نیز دربازار افزایش می یابد ( قالیباف اصل ، 1373) .

احمدپورونمازی درتحقیقی باعنوان « تاثیراهرم عملیاتی , مالی واندازه شرکت روی ریسک سیستماتیک » میزان تاثیر اهرم عملیاتی , مالی واندازه شرکت راروی ریسک سیستماتیک شرکتهای پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران موردبررسی قراردادند . نتایج تحقیق حاکی از آن بود که اهرم مالی برریسک سیستماتیک تاثیر مستقیم دارد ، یعنی بامیزان افزایش بدهی شرکتها ، ریسک سیستماتیک نیزافزایش می یابد ولی اهرم عملیاتی برمقدارریسک سیستماتیک اثرندارد . ازطرف دیگر ، اندازه شرکت برریسک سیستماتیک دارای تاثیرمعکوس است یعنی هرچه میزان دارایی های شرکت افزایش یابد , ریسک سیستماتیک شرکت کاهش می یابد ( احمدپور،نمازی ،1377 ، 75).

نمازي وخواجوي درمقاله خودسودمندي متغيرهاي حسابداري درپيش بيني ريسك سيستماتيك شركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادارتهران رامورد بررسي قرارداده اند كه نتايج حاصل ازآن بيانگر اين بوده است كه بين متغييرهاي حسابداري وريسك رابطه وجودداردواين متغيرها درپيش بيني ريسك سيستماتيك سودمندمي باشند . مهمترين كاربردنتايج اين تحقيق درارزيابي شركتهاي خارج ازبورس وشركتهاي جديدالورود به بورس اوراق بهاداراست. برپايه نتايج حاصل   مي توان براي تعيين نرخ بازده موردانتظار (نرخ‌تنزيل ) ازالگوي بدست آمده استفاده كرد . به اين ترتيب كه ابتداشاخص ريسك سيستماتيك شركت مورد نظر براساس ضرايب مدل ومقدار متغيرمربوط به شركت مشخص شدوشاخص ريسك سيستماتيك به دست آيد ، پس ازآن مقدارشاخص ريسك سيستماتيك همراه سايرمتغيرهاي موردنياز درالگوي قيمت گذاري دارايي سرمايه اي قرارداده شود ونرخ بازده موردانتظار به دست آيد ،تامبنايي براي ارزشيابي قيمت سهام شركت قرارگيرد( نمازی ، خواجوی ، 1383،94).

احمداحمدپور ورضا غلامي جمكراني درمقاله اي ، رابطه اطلاعات حسابداري وريسك بازاررادرشركتهاي پذيرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران بررسي كرده است ونتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه تعدادي ازمتغييرهاي مستقل شامل نسبت بدهي به حقوق صاحبان سهام ، نسبت دارايي جاري به بدهي جاري وجمع دارايي ها كه شاخص هايي براي ارزيابي ريسك شركتها هستند ، بي ارتباط باريسك بازار شركتها بوده اند . به بيان ديگر اطلاعات تاريخي حسابداري به طور كامل درقيمت وريسك اوراق بهادار انعكاس نيافته است بنابراين مي توان به نتايج تحقيقات قبلي كه درآن كارايي بازار درسطح ضعيف نفي شده ،صحه گذاشت (احمدپور،غلامی ،1384 ، 19)

و...