هدف از پژوهش حاضر، بررسی ابعاد پردازش شناختی در دانش­آموزان با اختلال­های یادگیری بود. بدین منظور تعداد 120 کودک (82 پسر و 38 دختر) 7 تا 13 ساله با روش نمونه­گیری هدفمند با مراجعه به مراکز اختلال یادگیری شهر شیراز انتخاب شدند و والدین پرسشنامه پردازش شناختی کروز (1999) را که دارای شش بعد پردازش شنوایی، پردازش بینایی، پردازش مفهومی، سرعت پردازش و توجه می­باشد، تکمیل کردند. این مقیاس توسط یک روانشناس مسلط به زبان انگلیسی ترجمه و با فرهنگ ایرانی منطبق شد. برای محاسبه روایی مقیاس از روش همبستگی درونی استفاده شد و ضرائب همبستگی از 37/0 تا 77/0 متغیر بود و پایایی مقیاس با روش ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 89/0 و برای زیر مقیاس­ها از 72/0، برای پردازش بینایی تا 79/0، برای سرعت پردازش متغیر بود. در این مطالعه، برای بررسی تفاوت بین دختران و پسران با اختلال یادگیری با توجه به عامل پایه تحصیلی در ابعاد مقیاس پردازش شناختی از روش آماری تحلیل واریانس دو سویه استفاده شد نتایج نشان داد که نمره­های پایه­های تحصیلی مختلف در ابعاد پردازش شناختی جز در سرعت پردازش تفاوت معنی­داری ندارد، در بین دختران و پسران در زمینه پردازش شنوایی، پردازش مفهومی و سرعت پردازش تفاوت معنی­داری وجود دارد و مشکلات دختران بیشتر از پسران بود و تعامل بین پایه­های تحصیلی و جنسیت در ابعاد پردازش شنوایی و پردازش مفهومی معنادار بود. همچنین برای بررسی تفاوت بین ابعاد مقیاس ارزیابی پردازش شناختی در میان دانش­آموزان با اختلال یادگیری از آزمون اندازه­گیری مکرر استفاده شد، یافته­های پژوهش نشان داد که تفاوت معنی­داری بین ابعاد مختلف مقیاس در دانش­آموزان با اختلال یادگیری وجود دارد و بین کودکان گروه نمونه کمترین میانگین مربوط به بعد پردازش متوالی و پس از آن بعد توجه می­باشد و بیشترین میانگین مربوط به بعد پردازش بینایی است که این یافته می­تواند در آموزش این کودکان بکار گرفته شود. دارا بودن بیشترین مشکلات در بعد توجه با نظر به اهمیت مهارت­های توجه برای تمرکز بر فعالیت­ها به ویژه در کلاس درس و تاثیراتی که به وضوح در یادگیری و پردازش اطلاعات دارد، استفاده از روش­ها و برنامه­های آموزشی که بر تقویت این بعد اثر می گذارند، می­تواند گام موثری در پیشرفت تحصیلی آنان باشد.

واژه­های کلیدی: اختلال یادگیری، پردازش شناختی.

فهرست مطالب

عنوان                                         صفحه

 فصل اول: مقدمه

1-1- کلیات................................... 2

1-2- بیان مسأله.............................. 3

1-3- ضرورت و اهمیت پژوهش..................... 7

1- 4- اهداف پژوهش............................ 9

1-4-1- هدف کلی............................. 9

1-4-2- اهداف جزئی.......................... 9

1-5- سوال­های پژوهش........................... 9

1-6- تعریف مفهومی متغیرها.................... 10

1-6-1- پردازش اطلاعات....................... 10

1-6-2- اختلال یادگیری....................... 10

فصل دوم: مبانی نظری و پژوهش­های پیشین

2-1- مقدمه................................... 12

2-2- سیرتحولی تاریخی اختلالات یادگیری.......... 12

2-3- تعاریف اختلال یادگیری.................... 15

2-4-  مشکلات ویژه اختلال یادگیری............... 18

2-4-1- نقص توجه............................ 18

عنوان                                         صفحه

2-4-2- پردازش اطلاعات....................... 18

2-4-3- مشکلات هماهنگی حرکتی................. 20

2-4-4- مشکلات اجتماعی....................... 20

2-4-5-  اختلال خواندن....................... 21

2-4-6- مشکلات زبان شفاهی.................... 22

2-4-7- اختلال نوشتن......................... 23

2-4-8- اختلال حساب.......................... 23

2-4-9- مشکلات حافظه......................... 24

2-5- سبب شناسی اختلال یادگیری................. 25

2-5-1- عوامل عصب شناسی..................... 26

2-5-2-عوامل ژنتیکی......................... 26

2-5-3- عوامل محیطی......................... 27

2-5-4- تاخیر در تحول....................... 27

2-6- شیوع اختلال یادگیری ویژه................. 28

2-7- نظریات پردازش اطلاعات.................... 28

2-7-1- نظریه اتیکنسون و شفرین.............. 29

2-7-2- نظریه سطوح پردازش................... 31

2-7-3- نظریه رمز دو گانه................... 32

2-7-4- مدل پردازش توزیع موازی.............. 33

2-7-5- مدل پیوندگرایی...................... 34

2-8- پیشینه پژوهش............................ 35

2-8-1- پردازش اطلاعات در افراد با اختلال یادگیری     35

2-8-2- پردازش اطلاعات در افراد با نیازهای ویژه      39

2-9- نتیجه­گیری از تحقیقات پیشین.............. 40

عنوان                                         صفحه

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه................................... 42

3-2- طرح تحقیق و بیان متغیرهای تحقیق......... 42

3-3- جامعه آماری، نمومنه و روش نمونه­گیری..... 43

3-4- تعاریف عملیاتی متغیرها.................. 44

3-4-1- پردازش اطلاعات....................... 44

3-4-2- اختلال یادگیری....................... 44

3-5- ابزار پژوهش............................. 44

3-5-1- پرسشنامه پردازش شناختی.............. 44

3-6- شیوه اجرای پژوهش........................ 52

3-7- روش تجزیه و تحلیل پژوهش................. 53

فصل چهارم: نتایج پژوهش

4-1- مقدمه................................... 55

4-2- یافته­های توصیفی متغیرهای پژوهش.......... 55

4-3- یافته­های مربوط به سوالات پژوهش........... 56

فصل پنجم: بحث و نتیجه­گیری

5-1- مقدمه................................... 68

5-2- تحلیل سوالات پژوهش....................... 68

5-3- جمع بندی................................ 73

5-4- محدودیت­های پژوهش........................ 74

5-5- پیشنهادهای پژوهشی....................... 74

5-6- پیشنهادهای کاربردی...................... 75

عنوان                                         صفحه

فهرست منابع و مآخذ

منابع فارسی................................. 76

منابع انگلیسی............................... 80

پيوست‌ها....................................... 85

فهرست جدول­ها

عنوان                                         صفحه

جدول شماره 3-1: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک جنسیت.............................................. 43

جدول شماره 3-2: توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک مقطع تحصیلی........................................ 43

جدول شماره 4-1: یافته­های توصیفی ابعاد پرسشنامه پردازش شناختی 56

جدول شماره 4-2: میانگین و خطای استاندارد کل ابعاد پردازش شناختی.............................................. 56

جدول شماره 4-3:  تحلیل واریانس اندازه­گیری مکرر ابعاد مقیاس پردازش شناختی........................................ 57

جدول شماره 4-4: نتایج مقایسه میانگین­ها بر اساس آزمون  t وابسته

با تصحیح بون فرونی............................... 58

جدول شماره 4-5: ضرائب همبستگی بین ابعاد مقیاس پردازش شناختی و سوالات هر بعد...................................... 59

جدول شماره 4-6: شاخص پایایی همسانی درونی ابعاد و کل مقیاس پردازش شناختی........................................ 62

جدول شماره 4-7: معناداری تعامل جنسیت و پایه تحصیلی در بعد شنوایی.............................................. 63

جدول شماره 4-8: نتایج تحلیل واریانس دو سویه در بعد پردازش شنوایی.............................................. 63

جدول شماره 4-9: نتایج تحلیل واریانس دو سویه (جنسیت و پایه تحصیلی پایه تحصیلی)

در بعد پردازش بینایی.......................... 64

جدول شماره 4-10: نتایج تحلیل واریانس دو سویه (جنسیت و پایه تحصیلی) در بعد پردازش متوالی.......................... 64

جدول شماره 4-11: معناداری اثر جنسیت و پایه تحصیلی در بعد پردازش مفهومی........................................ 65

جدول شماره 4-12: نتایج تحلیل واریانس دو سویه(جنسیت و پایه تحصیلی)در بعد پردازش مفهومی............................. 65

عنوان                                         صفحه

جدول شماره 4-13: نتایج تحلیل واریانس دو سویه(جنسیت و پایه تحصیلی)در بعد سرعت پردازش............................... 66

جدول شماره 4-14: نتایج تحلیل واریانس دو سویه (جنسیت و پایه تحصیلی) در بعد توجه   66