چکیده:

منطقه تالش منطقه قومی مهمی در شمال ایران است که جایگاه ژئوپليتیكی ویژه ای دارد. به دلیل اینکه قوم تالش در دو سوی مرز زندگی می کنند این قوم مورد توجه بازیگران منطقه ای است و این موضوع جایگاه امنیتی این منطقه و این قوم را تشدید می کند .تا کنون تحقیقات مستقل اندکی از منظر سیاسی و ژئوپلیتیکی بر روی این قوم و منطقه انجام شده است. بیشتر نگاه تاریخی ،تمدنی و فرهنگی بوده و آگاهی در مورد پتانسیل های سیاسی و استراتژیک این منطقه ناکافی و نا کامل است به همین دلیل بعضا تصمیم گیری ها در حوزه سیاست خارجی در این منطقه دچار اختلال است و نتایج سوء به همراه دارد.مواردی که ذکر شد لزوم تحقیقات دقیق و شناخت همه جانبه این منطقه مرزی را برای برنامه ریزی های راهبردی تبیین می کند.پس از تقسیم ناحیه تالش به دو بخش و قرار گرفتن بخش شمالی تالش در ترکیب روسیه تزاری، قوم تالش در دو سوی مرزی که بر اساس امتداد رود آستاراچای و ارس تعیین گشت سرنوشت تاریخ متفاوتی را تجربه کرده است.در تالش شمالی، تالش ها در تجربه ای مشترک با دیگر اقوام قفقاز دوران امپراطوری تزاری، جنگ جهانی اول، انقلاب کمونیستی اکتبر در روسیه، دوران سرکوب استالینی، جنگ جهانی دوم، فروپاشی شوروی،استقلال آذربایجان وتشکیل و فروپاشی جمهوری تالش مغان و فشار پان ترکیسم را تجربه کردند و در این سوی مرز تالش ها در تداوم پیوند هزاران ساله با سرزمین و اقوام ایران، شرکت فعال در نهضت مشروطیت، نهضت جنگل،دوران استقرار نظام  پهلوی، براندازی نظام فئودالی،اصلاحات ارضی، انقلاب اسلامی ایران، هشت سال جنگ با عراق را از سر گذرانده اند دو مسیر متفاوت تاریخی تاثیرات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی متفاوت و شگرفی در دو سوی مرز در جغرافیایی مشابه و یکسان پدید آورده است .در این پایان نامه به تفاوتها و شباهتهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، امنیتی و تحلیل جغرافیای سیاسی منطقه تالش پرداخته  گشته است.        

كليدواژه ها: مرز، اقوام ، منطقه، ژئوپليتيك

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه

چکیده:. 1

مقدمه:. 2

فصل اول: كليات تحقيق

1-1-بیان مسئله. 4

1-2-سوالات تحقیق:. 4

1-3-فرضیه های تحقیق. 5

1-4-اهداف تحقیق. 5

1-5- دلایل انتخاب تحقیق. 5

1-6-ضرورت تحقیق. 6

1-7-روش تحقیق. 6

1-8-محدودیت های تحقیق. 6

1-9-سازماندهی پژوهش. 7

1-10-محدوده مورد مطالعه و مقطع زمانی. 7

1-11-بهره‌وران. 7

1-12- جنبة نوآوري و جديد بودن تحقيق. 8

1-13-تعریف مفاهیم و واژگان کلیدی. 8

1-13-1-قومیت:. 8

1-13-2-ملت:. 8

1-13-3-جغرافیای سیاسی:. 8

1-13-4-ناسیونالیزم:. 9

1-13-5-مرز تحمیلی:. 9

1-13-6-همگرایی:. 9

1-13-7-واگرایی:. 9

1-13-8-آسمیلاسیون:. 10

فصل دوم: مباني نظري تحقيق

مقدمه. 12

2-1-شناختی کوتاه از مفاهیم مربوط به مرز:. 12

2-1-1-تعریف مرز:. 13

2-1-2- مرز از نظر پیدایش و تطبیق آنها با گروه های قومی _زبانی:   13

2-2-3- مرزهای پیش از سکونت. 13

2-1-4-مرز تطبیقی. 13

2-1-5-مرز تحمیلی. 13

2-2- شناختی کوتاه از مفاهیم مربوط به قومیت:. 14

2-2-1-مفهوم قوم. 14

2-2-2-مفهوم تبار شناسی. 14

2-2-3-مفهوم اتنیسیتی یا قومیت. 14

2-3- بررسی دیدگاه های معنایی قومیت. 15

2-3-1-فرهنگ بین المللی زبان انگلیسی وبستر. 15

2-3-2-فرهنگ جدید جامعه شناسی تئودورسن. 15

2-3-3-دیدگاه کدوری. 16

2-3-4-دیدگاه دانشمندان علوم اجتماعی(1970م). 16

2-3-5-دیدگاه دو سوسور. 17

2-4-فلسفه هویت نژادی و قومیت. 18

2-5-نژاد و قوم با تاملی به گذشته و رهیافتهای آن. 18

2-5-1-سنت قوم شناسی. 19

2-5-2-سنت کالبد شکافی تطبیقی و انسان شناسی فیزیکی. 19

2-6-بحث نظری مسئله قومیت و ناسیونالیزم قومی. 20

2-6-1-مکتب کهن گرایی. 20

2-6-2-مکتب ابزار گرایی (موقعیت گرایان و نو گرایان). 21

2-7-نظریه های سیاسی قومیت. 21

2-7-1-نظریه بسیج قومی. 22

2-7-2-نظریه رقابت بر سر منابع. 22

2-7-3-نظریه استعمار داخلی. 22

2-7-4-نظریه انتخاب حسابگرانه(عقلایی). 23

2-7-5-نظریه رقابت نخبگان. 23

2-8- رابطه بین هویت و قومیت و ملیت در ایران. 23

2-9- نظریه پردازی در مورد قومیت تالش. 24

2-9-1- دیدگاه پرفسور مارسل بازن. 25

2-9-2-دیدگاه دکتر محمدرضا خلعتبری رییس هیات باستان شناسی تالش   26

2-9-3-دیدگاه دکترحسین احمدی تاریخ نگار. 26

2-9-4-دیدگاه ژاک دو مرگان باستان شناس در مورد تالش ها. 27

2-9-5-دیدگاه دکتر بهرام امیر احمدیان قفقاز شناس. 27

2-10-پیشینه ی تحقیق. 27

فصل سوم:معرفي قوم و سرزمين تالش

بخش اول: معرفي قوم تالش و جغرافياي طبيعي تالش. 30

3-1-مقدمه:. 30

3-1-1-حدود سرزمین تالش. 30

3-1-2-جغرافیای سنتی گیلان و تالش. 34

3-1-3-تالشستان بیه پیش و بیه پس. 36

3-1-4-جغرافیای طبیعی تالش. 41

3-1-5-شهرستان تالش:. 42

3-1-6-پیشینه تاریخی قوم تالش. 45

بخش دوم تحولات قدرت وجغرافیای سیاسی قوم تالش از صفویه تا امروز   49

3-2-1-تحولات قدرت و جغرافیای سیاسی گیلان و تالش از دوره ی صفویه تا قاجاریه. 49

3-2-2-تحولات قدرت و جغرافیای سیاسی تالش در قاجاریه تا تجزیه تالش   51

3-2-2-1- حکومت خانات تالش در دوره ی قره خان و میر مصطفی خان   51

3-2-2-2-وضعیت تالش در زمان  تجزیه وعقد عهدنامه های گلستان و ترکمنچای. 55

3-2-2-2-1- مرزهای ایران و روسیه تزاری بر اساس عهد نامه ترکمنچای1828 (1206 شمسی). 56

3-2-2-2-2-تالش قوم یاغی به مفاد عهدنامه:. 56

3-2-3-تحولات قدرت و جغرافیای سیاسی تالش شمالی پس از تجزیه تالش   57

3-2-3-1- از تجزیه تا انقلاب اکتبر 1917. 57

3-2-3-2-تغییرات جغرافیای سیاسی تالش شمالی بعد از 1917 تا فروپاشی شوروی 1991. 60

3-2-3-3-تغییرات جغرافیای سیاسی تالش شمالی بعد از فروپاشی شوروی تا امروز. 67

3-3-2-3-1- ظهور و سقوط جمهوری تالش مغان. 67

3-2-3-3-2-تقسیمات  تالش شمالی بعد از جمهوری تالش مغان. 72

3-2-4- تحولات قدرت و جغرافیای سیاسی  تالش جنوبی پس از تجزیه تالش   72

3-2-4-1-  پس از تجزیه تا دوره مشروطه. 72

3-2-4-2-تحولات قدرت و جغرافیای سیاسی تالش جنوبی از دوره مشروطه تا 1316. 77

3-2-4-3- تحولات جغرافیای سیاسی تالش جنوبی بعد 1316. 80

3-2-4-4-درخواست تشکیل استان تالش از طرف تالشان ایران. 82

فصل چهارم: يافته هاي تحقيق

مقدمه:. 84

4-1-جنبش فرهنگی و هویتی در تالش شمالی. 84

4-1-1-بعد عهدنامه گلستان 1828تا انقلاب اکتبر در 1917. 84

4-1-2-از انقلاب اکتبر 1917 تا 1336 کنگره حزب کمونیست. 85

4-1-3-سال 1936 تا 1986 پروژه محو قوم تالش. 87

4-1-3-1-ترویکا. 87

4-1-3-2- نگاهی به سال 50 خفقان و حذف تالشان در آمار های رسمی   88

4-1-4-سال 1986 تا امروز. 89

4-2-تشکل های فرهنگی و سیاسی تالش شمالی از 1985 تا امروز. 90

4-3-گروه های هنری و فعالیت های هنری در تالش شمالی. 93

4-4- مطبوعات در تالش شمالی:. 95

4-5-برخی از کتب مهم و تاثیر گذار چاپ شده  توسط تالشان بعد 1989   99

4-6-تالش های تالش شمالی در فضای مجازی. 100

4-7-مهاجرت ها در تالش شمالی. 101

4-7-1-موج اول : میانه جنگهای ایران و روسیه و عهدنامه های ترکمنچای و گلستان. 101

4-7-2-موج دوم: در خلال و بعد از جنگ جهانی اول. 102

4-7-4-موج چهارم : از جنگ جهانی دوم تا فروپاشی شوروی. 102

4-7-5-موج پنجم: بعد از فروپاشی شوروی. 103

4-7-5-1-مهاجرات های تحصیلی. 103

4-7-5-2- مهاجرت های کاری. 103

4-7-5-3-مهاجرت های سیاسی. 103

4-8-مذهب در تالش شمالی. 104

4-8-1-شیعه و سنی. 104

4-8-2-نورچی ها. 104

4-8-3- مسیحیان. 104

4-9-اقتصاد در تالش شمالی. 105

4-10-توریسم ، اکو توریسم و مکان های زیارتی ، سیاحتی تالش شمالی   106

4-11-احزاب در آذربایجان و تالش شمالی. 106

4-12-جریان های سیاسی در آذربایجان  و در تالش. 107

4-12-1-جریان حاکم. 107

4-12-2-جریان پان ترکیسم. 107

4-12-3-جریان اسلامی. 108

4-12-3-1-جریان شیعی. 108

4-12-3-2-جریان سنی. 108

4-12-4-جریان لیبرال ها و دموکراسی خواهان. 109

4-12-6-جریانهای هویتی تالش در تالش شمالی. 109

4-12-6-1- گروهی که معتقد به مشارکت سیاسی در کشورند. 109

4-12-6-2-گروهی که معتقد به کار صرفا علمی و فرهنگی اند. 109

4-12-6-3-گروهی که مختاریت فرهنگی می خواهند. 110

4-12-6-4-گروهی که مختاریت سیاسی می خواهند. 110

4-12-6-5- گروهی که استقلال کامل می خواهند. 110

4-13-روابط تالشان تالش شمالی با ملل دیگر. 111

4-13-1-رابطه با ترک ها:. 111

4-13-2-رابطه با یراز ها:. 111

4-13-3-رابطه با گرآزها:. 111

4-13-4-رابطه با کرد ها. 111

4-13-5-رابطه با ارامنه. 112

4-13-6-رابطه با روسها. 113

4-13-7-رابطه با آوارها و لزگی ها. 114

4-13-8-رابطه با تات ها:. 114

4-13-9-رابطه با ایرانی ها:. 114

4-13-10-رابطه با تالش های ایران. 114

4-13-11-رابطه با گیلک های ایران. 114

4-14-ورزش در تالش شمالی. 115

4-15-زبان و خط در تالش شمالی. 116

4-16-لباس، صنایع دستی و میراث معنوی تالشان در تالش شمالی. 117

4-17-تالشان تالش شمالی و جنگ. 117

4-18-تحولات سیاسی تالش جنوبی در ترکیب ایران. 118

4-19-نهضت جنگل و رویارویی تالشان فومنات و تالشان خمسه توالش   118

4-20-تالش در دوره پهلوی. 119

4-21-انقلاب اسلامی. 121

4-22-فروپاشی شوروی و تحولات منطقه تالش در دو سوی مرز در دو دهه اخیر. 122

4-24- تحولات فرهنگی در تالش جنوبی. 124

4-24-1-فعالیت مطبوعاتی در تالش جنوبی. 125

4-24-2- نهادها و ارگانهاي فرهنگي و زيست محيطي تالش جنوبي. 125

4-25-تفاوتهای فرهنگی تالش شمابی و جنوبی در دو سوی مرز. 126

4-26- تاثیر مرز تحمیلی  بر مهاجرتهای قوم تالش. 127

فصل پنجم: ارزيابي فرضيه ها، نتيجه گيري و پيشنهادات

5-1-مقدمه :. 129

5-2- اثبات فرضیه ها. 129

5-3-جمع بندی و نتیجه گیری. 130

5-4- پیشنهادات. 135

منابع و ماخذ. 138

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                 صفحه

جدول 3-1-ارتفاع برخي از شهرهاي تالش از سطح دريا. 43

جدول 3-2- وسعت، جمعيت، تعداد خانوار، درصد جمعيت شهري، تراكم نسبي(نفر در هر كيلومتر مربع) شهرستانهاي تالش در جمهوري اسلامي ايران. 44

جدول 3-3- موقعيت جغرافيايي و مساحت شهرستانهاي تالش. 44

فهرست نقشه ها

عنوان                                                                                                                 صفحه

نقشه 3-1- نقشه مناطق تالش نشین استان گیلان و جمهوری آذربایجان   33

نقشه 3-2-نقشه خانات تالش ماخذ: سايت تالش پرس. 58

نقشه3-3- قضاي لنكران كشيده شده توسط ريس. 59

نقشه 3-4- جغرافياي تالش شمالي (جمهوري آذربايجان). 67

نقشه3-5- تقسيمات استاني دوره پهلوي اول. 81

فهرست عكس ها

عنوان                                                                                                                 صفحه

عكس3-1- عكس ماهواره اي گیلان و تالش. 31

عكس 3-2-عكس ماهواره اي سرزمين تالش. 32

عكس3-3- جام زرين تالش در دوره هخامنشي(موزه تبريز، 1390، عكس از نگارنده). 45

عكس 3-4-جمهوري شوروي مغان، 1919. 63

عكس 3-5-جمهوري شوروي مغان. 64

عكس 3-6-جمهوري شوروي مغان. 64

عكس3-7- علي اكرم همت اف، رئيس جمهور تالش مغان...............................................................................68                                                          عكس 3-8-هلال محمداف- نخست وزير. 68

عكس 3-9 مجلس ملي تالش مغان. 69

عكس 3-10-فخرالدين عباس زاده- رئيس مجلس. 69

عكس 3-11- كاخ سردار امجد. 76

عكس4-1- ذوالفقار احمد زاده- رهبر جنبش فرهنگي تالش بعد از سال 1917. 86

عكس4-2- آرم تالشی سپی ریشون شورا. 93

عكس 4-3- تعدادي از روزنامه هاي تالشان. 98

عكس4-5- علي اكرم همت اف در كنفرانس ارمنستان. 113

عكس4-6- هواداران تيم خزر لنكران. 116

عكس4-7- حسن خان آلياني( معين الرعايا). 119

عكس4-8- روساي عشاير تالش. 120

عكس4-9- هلاكوخان رامبد، نماينده 5 دوره مجلس از تالش    121