چكيده

از ابتداي تاريخ، خشكسالي بخشي از تغييرات آب و هوايي محيط ما بوده است. كمبود آب از يك طرف و استفاده بي رويه و غلط از منابع آب از طرف ديگر، تهديدي جدي براي محيط زيست و منابع آب در كشوري مثل ايران كه از جمله مناطق خشك و نيمه خشك جهان است، از اهميت ويژه اي برخوردار است؛ با توجه به اينكه در حال حاضر مناطق شمالي كشور را هم تحت تأثير قرار داده است. وضعيت بارندگي و محدوديت منابع آبي و شرايط اقليمي كشور اين واقعيت را نشان مي دهد كه بايد براي پديده خشكسالي برنامه داشت و به صورت جدي در زمان وقوع با آثار و پيامدهاي آن مقابله نمود. علاوه بر اين لزوم افزايش راندمان استفاده از آب در كشاورزي، اصلاح الگوي مصرف و مديريت آبياري و توجه به بهره برداري آب بايد مدنظر قرار گيرد.

خشكي و خشكسالي هر دو نتيجه اثرات متقابل بين محيط زيست طبيعي و اجتماع مي باشد. پديده خشكسالي بيانگر اثرات مختلف محيط زيست بر روي موجودات زنده، موجودات، ميكرو، حيوانات و انسان ها بوده حال آن كه خشكي داراي مفهوم كلي بوده و براي عناصر محيط زيست به كار نمي رود.

توجه به اعمال مديريت صحيح و كاهش پيامدهاي خشكسالي در توسعه مناطق، نيازمند برنامه ريزي و اجراي اقدامات پيشگيرانه در مقابله با پديده خشكسالي است، كه خود مستلزم به كارگيري دانش كافي در پيش بيني خشكسالي مي باشد.

واژگان كليدي: الگوي مصرف، مديريت آبياري، محدوديت منابع آبي، خشكي و خشكسالي، گيلان

فهرست مطالب

عنوان    ............................................................................................................................................ صفحه

چكيده        1

فصل اول:كليات تحقيق. 2

1-1- مقدمه. 3

1-2- بيان مسأله. 4

1-3- پرسش اصلي تحقيق (مسائله تحقيق) 6

1-4- اهداف تحقيق. 6

1-5- فرضيه. 6

1-6- هدف كاربردي.. 6

1-7- جنبه نوآوري.. 6

1-8- محدوديت هاي تحقيق. 6

فصل دوم:مرور منابع. 7

2-1- نكات مهم در تعريف خشكسالي. 8

2-2- تعاريف خشكسالي. 9

2-3- تعريف مفهومي خشكسالي. 11

2-4- تعريف عملي خشكسالي. 12

2-5- انواع خشكسالي. 12

2-5-1- خشكسالي هواشناسي. 13

2-5-3- خشكسالي هيدرولوژيكي. 15

2-5-4- خشكسالي اجتماعي ـ اقتصادي.. 16

2-6- پيامد اثرات خشكسالي. 16

2-7- شدت و وسعت خشكسالي. 17

2-8- ملاحظات خشكسالي در رابطه با ايران. 18

2-9- تفاوت خشكي و خشكسالي. 19

2-10- سوابق تحقيق. 19

فصل سوم:روش اجراي تحقيق. 25

3-1- روش كار. 26

3-1-1- نوع روش تحقيق. 26

3-1-2- روش گردآوري اطلاعات (ميداني، كتابخانه اي و ...) 26

3-1-3- ابزار گردآوري اطلاعات.. 26

3-1-4- روش تجزيه و تحليل اطلاعات.. 26

3-2- موقعيت جغرافيايي محدوده مورد مطالعه. 26

فصل چهارم:تجزيه و تحليل داده ها و يافته هاي تحقيق. 29

4-1- سابقه پديده خشكسالي در اروپا 46

4-2- تجزيه و تحليل پديده خشكسالي. 47

4-3- شاخص هاي مختلف اندازه گيري اثرات خشكسالي. 47

4-4- اركان مديريت منابع آب.. 48

4-5- راهبردهايي در زمينه مديريت منابع آب در شرايط خشكسالي. 51

4-6- موانع برنامه ريزي كارآمد براي خشكسالي. 52

4-7- راهكارهاي اصلي در مديريت آبي. 55

4-8- چارچوب اصلي جهت برنامه ريزي.. 58

4-9- منابع آب استان گيلان. 58

4-10- بهره برداري از منابع آب استان. 59

4-11- مسائل آب استان. 61

4-12- تدوين برنامه مديريت منابع آب استان گيلان. 62

4-13- مديريت مصرف آب.. 62

4-14- نكات مهم در حل بحران آب.. 62

4-15- روش هاي صحيح مديريت خشكسالي در بخش كشاورزي استان گيلان. 64

4-16- اقدامات بلندمدت كشاورزي پايدار در سطح استان. 64

4-17- مقابله با محدوديت منابع آبي استان گيلان. 64

فصل پنجم:بحث و نتيجه گيري و پيشنهادات.. 67

5-1- بحث   68

5-2- نتيجه گيري.. 68

5-3- آزمون فرضيات.. 70

5-4- پيشنهادات.. 70

منابع          72

فهرست جداول

عنوان ............................................................................................................... صفحه

جدول شماره 4-1: منابع آب استان گيلان (به ميليون مترمكعب) 59

جدول شماره 4-2: سطح زيركشت استان و مقايسه آن با كشور و امكان توسعه. 60

جدول شماره 4-3: تعداد مشتركين و ميزان مصرف آب دراستان گيلان (ارقام به مترمكعب) 61

جدول شماره 4-4: عاملها و متغيرهاي مربوط به مسائل و محدوديت هاي منابع آب.. 65

جدول شماره 4-5: جمع آوري و تجزيه و تحليل اطلاعات به منظور مديريت خشكسالي. 66

فهرست اشکال

عنوان ............................................................................................................... صفحه

شکل 1- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه چوبر در ایستگاه هیدرومتری بالا محله. 31

شکل 2- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه لمیر در ایستگاه هیدرومتری قربانعلی محله. 31

شکل 3- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه چلوند در ایستگاه هیدرومتری خان حیاطی. 32

شکل 4- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه حویق در ایستگاه هیدرومتری صفر محله. 32

شکل 5- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه شیرآباد در ایستگاه هیدرومتری اوستاقاسم محله. 33

شکل 6- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه ناورود در ایستگاه هیدرومتری خرجگیل اسالم 33

شکل 7- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه کرگانرود در ایستگاه هیدرومتری ماشین خانه. 34

شکل 8- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه خاله سرا در ایستگاه هیدرومتری کله سرا 34

شکل 9- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه شفارود در ایستگاه هیدرومتری پونل. 35

شکل 10- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه بهمبر در ایستگاه هیدرومتری آقامحله. 35

شکل 11- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه چافرود در ایستگاه هیدرومتری روبارسرا 36

شکل 12- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه مرغک در ایستگاه هیدرومتری کتمجان. 36

شکل 13- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه خالکایی در ایستگاه هیدرومتری طاسکوه 37

شکل 14- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه کلسر در ایستگاه هیدرومتری کلسر. 37

شکل 15- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه ماسوله رودخان در ایستگاه هیدرومتری چومثقال. 38

شکل 16- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه ماسوله رودخان در ایستگاه هیدرومتری کمادل. 38

شکل 17- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه شاخرز در ایستگاه هیدرومتری لاکسار. 39

شکل 18- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه گشت رودخان در ایستگاه هیدرومتری پیرسرا 39

شکل 19- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه ماسوله رودخان در ایستگاه هیدرومتری نوخاله. 40

شکل 20- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه سیاهرود در ایستگاه هیدرومتری پل سازمان. 40

شکل 21- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه سفیدرود در ایستگاه هیدرومتری پل آستانه. 41

شکل 22- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه ذیلکی رود در ایستگاه هیدرومتری شهربیجار. 41

شکل 23- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه سفیدرود در ایستگاه هیدرومتری راه رودبار. 42

شکل 24- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه توتکابن در ایستگاه هیدرومتری توتکابن. 42

شکل 25- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه شلمانرود در ایستگاه هیدرومتری کلچال. 43

شکل 26- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه شلمانرود در ایستگاه هیدرومتری شلمان. 43

شکل 27- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه شمرود در ایستگاه هیدرومتری توتکی. 44

شکل 28- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه پلرود در ایستگاه هیدرومتری درازلات.. 44

-شکل 29- تغییرات آبدهی سالانه و میانگین متحرک 5ساله رودخانه سموش در ایستگاه هیدرومتری هراتبر. 45