چكيده

تحقيقات درزمینه رابطه مذهب و سلامت، اغلب بيانگر رابطه­اي مثبت بين اين دو متغير بوده است افرادی که احساس کفایت اجتماعی و مذهبی در آن‌ها ضعیف است، برای فرار از اضطراب اجتماعی به مواد مخدر روی می‌آورند و آسیب‌پذیرند. از طرف دیگر اعتیاد با از بین بردن ارزش‌های اخلاقی، انسانی و مذهبی و دور کردن افراد از فطرت متعالی انسان، آن‌ها را مستعد پذیرش فرهنگ پوچ و مخرب می‌نماید. بنابراین نقش مذهب در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی به‌گونه‌ای است که بسیاری از نظریه‌پردازان بزرگ جهان مذهب را به عنوان یک عامل مستحکم در مقابل آسیب‌های اجتماعی تلقی نموده‌اند. هدف اين پژوهش تعيين رابطة جهت‌گیری‌هاي مذهبي، سلامت معنوی با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام می‌باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی بوده و از حیث نحوه گردآوری داده­ها توصیفی و روش انجام پژوهش نیز پیمایشی و از نظر نوع مقطعی می­باشد و داده­های لازم برای آزمون فرضیه­ها از طریق پرسشنامه گردآوری شده­اند. جامعه آماری این پژوهش معتادين كمپ ترك اعتياد ایلام به تعداد 140 نفر می­باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 103 نفر به عنوان نمونه انتخاب و از روش نمونه­گیری طبقه­ای استفاده شد. و پس از جمع­آوری پرسشنامه­ها و ورود داده­ها به نرم افزار SPSS ضریب پایایی (آلفای کرونباخ) محاسبه گردید که 3/74 درصد می باشد. و نشان مي­دهد که گويه­ها از همسازي و پايداري دروني بسيار بالاي برخوردار می­باشند. روش مورد استفاده برای آزمون فرضیه­ها روش ضریب همبستگی پیرسون می­باشد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش بين جهت‌گيري مذهبی با مهارت ابراز وجود (قاطعیت) و همچنین سلامت معنوی با مهارت ابراز وجود (قاطعیت) در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام رابطه وجود دارد و معتاداني كه داراي جهت گيري مذهبي درونی هستند، از سلامت معنوی، قاطعیت و ابراز وجود بیشتری برخوردار هستند.

واژگان كليدي: جهت گیری مذهبی، سلامت معنوی، ابراز وجود، معتادین

فهرست مطالب

عنوان                                                  صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

1-1- مقدمه........................................... 2

1-2- بیان مسئله...................................... 3

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقيق....................... 6

1-4- اهداف پژوهش..................................... 7

1-4-1- هدف کلی....................................... 7

1-4-2- اهداف جزئی.................................... 7

1-5- فرضيه‌هاي پژوهش.................................. 8

1-6- متغیرهای پژوهش.................................. 8

1-7- تعريف واژه‌ها و اصطلاحات فني و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی)..................................................... 8

1-7-1- تعاريف مفهومي و نظری.......................... 8

1-7-2- تعاريف عملياتي................................ 9

1-8- قلمرو پژوهش.................................... 10

فصل دوم: ادبیات نظری پژوهش

2-1- مقدمه.......................................... 12

2-2- مهارت ابراز وجود............................... 13

2-2-1- مداخلات روانشناختی (جرات ورزی)................ 13

2-2-2- یادگیری مهارت اهمیت دادن به خود.............. 14

2-2-3- سازگاری شخصی یا حفظ سلامت روان................ 15

2-2-4- راهکارهای تقویت اراده و قاطعیت در تصمیم گیری و دوری از اهمال كاری.......................................... 17

2-3- سلامت معنوی..................................... 21

2-3-1- شناسایی راهکار مناسب در تبیین سلامت معنوی..... 22

2-3-2- شناخت نیازهای معنوی در بیماران............... 23

2-3-3- تأثير دين و باورهاي ديني در سلامت رواني فرد و جامعه    26

2-3-4- تاثير دين و باورهاي مذهبي در بهداشت رواني.... 27

2-3-5- مقابله‌های ديني و سلامت رواني.................. 28

2-3-6- دين و بيماري رواني........................... 28

2-4- جهت گیری مذهبی................................. 31

2-4-1- سرمايه مذهبي................................. 31

2-4-2- سرمايه مذهبي و ايمان......................... 32

2-4-3- خودفزايندگي و استهلاك سرمايه مذهبي............ 33

2-4-4- مرور دیدگاه چند روانشناس در مورد دین......... 33

2-5-تعاریف اعتیاد................................... 38

2-5-1- علل گرایش به اعتیاد.......................... 38

2-5-2- پیشگیری از اعتیاد............................ 39

2-5-3- نظریه‌های انحرافات اجتماعی (پیدایش اعتیاد).... 39

2-5-4- علل گرایش به اعتیاد.......................... 43

2-5-4-1- علل فردی................................... 43

2-5-4-2- علل خانوادگی............................... 46

2-5-4-3- علل اجتماعی................................ 51

2-5-5- نقش مذهب در درمان اعتياد..................... 55

2-5-6- نقش مذهب و سلامت معنوی در پیشگیری از اعتیاد... 56

2-5-7- عوامل تشدید کننده اعتیاد..................... 61

2-5-7-1- راهکارهای کاربردی.......................... 62

2-6- پيشينه تجربی تحقیق............................. 63

2-6-1- تحقیقات انجام گرفته در خارج از کشور.......... 63

2-6-2- تحقیقات انجام گرفته در داخل کشور............. 67

2-7- جمع‌بندي مطالعات انجام شده...................... 69

فصل سوم: روش تحقيق

3-1- مقدمه.......................................... 71

3-2- روش پژوهش...................................... 71

3-3- شیوه اجرای تحقیق............................... 72

3-4- جامعه آماری.................................... 72

3-5- حجم نمونه و روش نمونه گیری..................... 72

3-6- ابزار جمع آوری داده‌ها.......................... 73

3-6- 1- پرسشنامه‌ی سلامت معنوی........................ 73

3-6- 2- پرسشنامه جهت گيري مذهبي..................... 74

3-6- 3- پرسشنامه ابراز وجود......................... 74

3-6-4- روایی ابزار اندازه گیری...................... 74

3-6-5- پایایی ابزار اندازه گیری..................... 74

3-7- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها....................... 75

3-7-1- ضریب همبستگی پیرسون.......................... 75

3-8- جمع بندی....................................... 76

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

4-1-مقدمه........................................... 78

4-2- تجزیه و تحلیل داده‌ها........................... 79

4-3- آمار استنباطي.................................. 81

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

5-1- مقدمه.......................................... 86

5-2- بحث و نتیجه گیری............................... 87

5-3- پیشنهادها و راهکارهای مبتی بر یافته‌های پژوهش... 88

5-3-1- پيشنهادها به پژوهشگران بعدي.................. 88

5-3-2- پيشنهادهاي كاربردي........................... 89

5-4- محدودیت‌های پژوهش............................... 89

5-4- 1- محدودیت‌های در اختیار پژوهشگر................ 89

5-4- 2- محدودیت‌های خارج از اختیار پژوهشگر........... 89

منابع............................................... 90

ضمائم............................................... 92

فهرست جداول

عنوان                                                  صفحه

جدول 3-1-ضریب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس‌های پرسشنامه معتادين كمپ اعتياد.......................................... 75

جدول 4-1- توزیع فراوانی مربوط به جنسیت، وضعيت تاهل، سن و سطح تحصيلات پاسخگویان........................................... 79

جدول 4-2- توزیع فراوانی مربوط به وضعيت استخدام، طول دوران اعتياد و وضعيت مصرف مواد................................... 80

جدول شماره 4-3- آزمون همبستگی  پیرسون بین جهت گیری مذهبی با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام........... 81

جدول شماره 4-4- آزمون همبستگی  پیرسون بین جهت‌گيري مذهبی(درونی) با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام..... 82

جدول شماره 4-5- آزمون همبستگی  پیرسون بین جهت‌گيري مذهبی(بیرونی) با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام.. 83

جدول شماره 4-6- آزمون همبستگی پیرسون بین سلامت معنوی با مهارت ابراز وجود در بین معتادین کمپ اعتیاد ایلام................. 84