چکیده:

میزان چگونگی توزیع خدمات شهری می تواند نقش مؤثری در جابه جایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری داشته باشد و از آنجا که یکی از معیارهای توسعه پایدار شهری توجه به توزیع متوازن جمعیت است. لذا توزیع خدمات شهری به گونه ای باشد که عدالت فضایی را برقرار نماید. در این پژوهش به صورت موردی مناطق شهر اصفهان در ارتباط با 12 نوع خدمات شهری مورد بررسی قرار گرفته است.

مسئله مهم در اجرای عدالت اجتماعی توزیع مناسب کاربری ها و خوب شهری است ارزش اضافی زمین عامل عمده جدایی اجتماعی و تفسیر فضاهای شهری می باشد.

شهر فیروزآباد به 12 محله و 2 ناحیه تقسیم شده است برای بررسی تحقق عدالت اجتماعی در این محلات به شاخص های خدمات شهری و ارزش افزوده زمین با استفاده از روشهای اسنادی، استاندارد سازی، آنتروپی شانون و ضریب همبستگی و میدانی پرداخته شده است. طبق یافته های تحقیق ارائه ناعادلانه خدمات سبب عدم تحقق عدالت اجتماعی در این شهر گردیده به طوری که محلات 4،1،6 از ناحیه یک در اولویت خدمات رسانی قرار دارند و محله 3 از ناحیه یک و محله 6 از ناحیه دو در اولویت دوم خدمات رسانی قرار دارند. و دو محله از ناحیه یک از نظر برخورداری از شاخص های خدمات شهری پایدار می باشد.

نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که توزیع خدمات شهری در سطح محلات شهری فیروزآباد به صورت متعادل پراکنده شده است. و شرایط تحقق عدالت اجتماعی عبارت است از توزیع متوازن کاربری اراضی شهر و تجدید نظر در نحوه تهیه طرح های جامع و توجه ویژه به نواحی بحرانی و آسیب پذیر شهر.    

 کلمات کلیدی: توزیع فضایی، خدمات شهری، شهر فیروزآباد

فهرست مطالب

1.              فصل اول.. 1

1-1- مقدمه.. 2

1-2- شرح‌ و بيان‌ مسئله.. 6

1-3- سؤالات تحقیق.. 8

1-4- ضرورت و اهميت تحقیق.. 8

1-5- پیشینه تحقيق.. 103

1-6- کاربردهای تحقیق تحقيق.. 103

1-7- تعریف مفاهیم.. 102

1-7- 1- شهر.. 101

1-7-2- عدالت اجتماعي .. 10

1-7-3- فضا .. 12

1-7-4- توزيع فضايي .. 13

1-7-5- توزيع خدمات شهری.. 15

1-7-6- خدمات اجتماعي.. 15

1-7-7- نابرابري .. 13

2.                  فصل دوم.. 17

2-1- مفهوم عدالت در فضا.. 18

2-2- مفهوم عدالت اجتماعي در فضا.. 21

2-3- ابعاد عدالت اجتماعی.. 22

2-3-1- برابري و مساوات.. 22

2-3-2- قانونمندي.. 23

2-3-3- اعطاي حقوق.. 23

2-3-4- توازن.. 24

2-4- تئوري های عدالت اجتماعي.. 24

2-4-1- عدالت اجتماعی و عقلانیت.. 24

2-4-2- عدالت اجتماعی و عدالت معنوی.. 25

2-4-3- مطلق بودن عدالت اجتماعی.. 25

2-4-4- عدالت اجتماعي و رفاه عمومي.. 26

2-5- عدالت فضايي و عدالت جغرافيايي.. 27

2-6- عدالت اجتماعي از نظر مكاتب و ديدگاههاي مختلف.. 30

2-6-1- مفهوم عدالت از ديدگاه اسلام.. 30

2-6-2- سوسياليسم و عدالت اجتماعي.. 33

2-6-3- عدالت اجتماعي از ديدگاه ليبراليسم.. 35

2-6-3-1- بررسی نظریات تئوری پردازان لیبرالیسم کلاسیک.. 37

 2-6-3-2بررسی نظریات تئوری پردازان لیبرالیسم نو.. 39

2-6-3-3نظریات مربوط به اندیشمندان میانه.. 40

2-6-3- 3- 1  جان راولز.. 47

2-6-3-3 - 2آنتونی کیدنز.. 40

2-7- عدالت در فضا.. 42

2-8-معیارهای عدالت  فضایی.. 45

2-9- عدالت اجتماعی و مدیریت شهری.. 46

2-10عدالت فضایی در شهر.......................................................................... 47

2-11-  نظریه توسعه پایدار شهری.. 50

2-12-توسعه پایدار وعدالت فضایی در شهر.. 52

2-13-توسعه پایدار و عدالت اجتماعی.. 54

2-14- جمعبندی.. 56

فصل سوم معرفی محدوده تحقیق و روش شناسی تحقیق.. 58

3-1- تحلیل فضایی استان فارس.. 59

3-2-موقعیت جغرافیایی شهر فیروزآباد.. 59

3-3-  مطالعات طبیعی و جغرافیایی.. 59

3-3-1زمین شناسی.. 61

3-3-2- ریخت شناسی.. 61

3-3-3تشکیلات زمین شناسی منطقه.. 61

3-3-4 چینه شناسی.. 63

3-3-5- گسل های موجود درمنطقه.. 66

3-3-6- زلزله.. 67

3-3-7 هیدرولوژی.. 69

3-3-8آبهای سطحی.. 70

3-3-8-1 رودخانه تنگاب و فیروزآباد.. 70

3-3-8-2 آبهای زیر زمینی.. 73

3-3-9-1 چاه.. 73

3-3-9-2قنات.. 73

3-3-9-3 چشمه سار.. 74

3-3-10 آب و هوا.. 74

3-3-10-1 دمای هوا.. 76

3-3-10-2 بارندگی.. 77

3-3-10-3رطوبت هوا.. 77

3-3-10-4باد.. 78

3-3-10-5ساعات آفتابی و تعداد روزهای یخبندان.. 79

3-3-11 توپوگرافی.. 80

3-3-11-1 ارتفاعات.. 80

3-3-11-2 تپه ها.. 81

3-3-11-3دشت.. 81

3-3-11-4 شیب.. 82

3-3-12خاک شناسی و قابلیت اراضی.. 82

3-3-13پوشش گیاهی.. 85

3-14مطالعات انسانی.. 86

3-14-1 خلاصه ای از وضعیت عمومی شهرستان فیروزآباد.. 86

3-14-2پیشینه تاریخی.. 87

3-14-3 جمعیت.. 90

3-14-3-1 جمعیت شهر فیروزآباد.. 90

3-14-3-2 نسبت جنسی.. 92

3-14-3-3 نرخ رشد جمعیت.. 93

3-14-3-4 پیش بینی شهر فیروزآباد.. 95

3-14-3-5 مهاجرت .. 97

3-14-4 اشتغال و فعالیت.. 98

3-15روش تحقیق.. 101

3-15-1 محدوده های تحقیق.. 103

3-15-2 اهداف تحقیق.. 103

3-15-3 فرضیات تحقیق.. 103

16-3 جمعبندی.. 103

- فصل چهارم یافته های پژوهش و بحث.. 106

4-1 نظام تقسیمات اداری – کالبدی شهر.. 141

 4-1-1-ناحیه بندی.. 144

4-1-1-1 عوامل موثر در ناحیه بندی.. 108

4-1-1-2 اهداف ناحیه بندی.........................................................................................................................................108

4-1-1-3 امتیازات  در ناحیه بندی.. 109

4-1-1-4 ناحیه بندی و عدالت اجتماعی.. 110

4-1-2-تعیین محدوده محله.. 110

4-2 تقسمات کالبدی شهر فیروزآباد.. 111

4-3 توزیع فضایی جمعیت بر اساس ضریب آنتروپی.. 112

4-4-نحوه توزیع خدمات محله ای در شهر فیروزاباد.. 115

5-4امکانات و خدمات شهری مورد مطالعه...................................................................................................................115

4-5-1 امکانات آموزشی...................................................................................................................................................116

4-5-2 خدمات تاریخی- جهانگردی و مذهبی.............................................................................................................116

4-5-3 خدمات تولیدی-صنعتی و تجاری.....................................................................................................................117

4-5-4پارک و فضای سبز شهری....................................................................................................................................117

4-5-5 خدمات بهداشتی - درمانی.................................................................................................................................118

4-5-6فضاهای ورزشی و تفریحی...................................................................................................................................118

4-5--7 خدمات نیروی انتظامی.....................................................................................................................................119

4-5-8تاسیسات و تجهیزات شهری................................................................................................................................119

4-6 توزیع فضایی خدمات شهری در شهر فیروزاباد....................................................................................................119

4-6-1دسترسی به امکانات آموزشی..............................................................................................................................119

4-6-2 دسترسی به خدمات تاریخی- جهانگردی و مذهبی.....................................................................................120

4-6-3دسترسی به خدمات اداری - انتظامی................................................................................................................122

4-6-4دسترسی به فضای سبز.........................................................................................................................................122

4-6-5دسترسی به خدمات بهداشتی - درمانی...........................................................................................................123

4-6-6دسترسی به فضاهای ورزشی - تفریحی............................................................................................................123

4-6-7دسترسی به تاسیسات و تجهیزات شهری........................................................................................................123

4-7 رتبه بندی محلات شهر فیروزآباد.........................................................................................................................126

4-7-1 جمع بندی واحد های خدماتی.........................................................................................................................126

4-7-2 مدل استاندارد سازی داده های مختلف الجنس............................................................................................127

4-8 سطح بندی محلات بر اساس چگونگی توزیع خدمات شهری..........................................................................130

4-8-1 مدل ضریب همبستگی اسپیرمن......................................................................................................................134

4-9 اولویت بندی محلات به لحاظ تعادل بین توزیع جمعیت و خدمات .............................................................135

فصل پنجم آزمون فرضیات ، نتیجه گیری و پیشنهادات.............................................................................................137

5-1مقدمه.............................................................................................................................................................................138

5-2آزمون فرضیات.............................................................................................................................................................138

5-2-1آزمونفرضیه اول.....................................................................................................................................................138

5-2-2آزمون فرضیه دوم................................................................................................................................................139

5-3جمع بندی و نتیجه گیری.......................................................................................................................................140

5-4پیشنهادات.....................................................................................................................................................................143

5-4-1 پیشنهادات برای پژوهشهای آتی......................................................................................................................148

منابع و ماخذ........................................................................................................................................................................150

فهرست جدول‌ها

جدول ‏3‑1- ميانگين ماهيانه و حداکثر بارندگي روزانه ( ايستگاه فيروزآباد) (2009- 1995).. 77

جدول ‏3‑2- ميانگين ماهانة پارامترهاي نم نسبي هوا بر حسب درصد (ايستگاه فيروزآباد) (2009- 1995).. 78

جدول ‏3‑3- جهات وزش باد در شهر فيروزآباد.. 78

جدول ‏3‑4- ميانگين ماهانة حداكثر سرعت وزش باد بر حسب متر بر ثانيه ( ايستگاه فيروزآباد).. 79

جدول ‏3‑5- ميانگين ماهانة ساعات آفتابي و تعداد روزهاي يخبندان (ايستگاه فيروزآباد)(2009- 1995).. 80

جدول ‏3‑6- بررسي جمعيت کشور، استان، شهرستان و شهر و مقايسة آنها با يکديگر طي دوره‌هاي سرشماري 1385- 1335. 92

جدول ‏3‑7- نرخ رشد جمعيت در کشور، استان فارس، شهرستان و شهر فيروزآباد.. 94

جدول ‏3‑8- برآورد تعداد شاغلان و گروههاي عمده فعاليت در شهر فيروزآباد و مناطق شهري استان فارس.. 100

جدول ‏3‑9- ساختار شغلي جمعيت شاغل در شهر فيروزآباد طي سالهاي 85- 1335( به درصد).. 101

جدول ‏4‑1- وضعيت تقسيمات كالبدي شهرفیروزآباد در سال 1390. 113

جدول ‏4‑2- توزيع فضايي جمعيت در نواحي و محلات شهري فیروزآباد طي سالهاي 1390- 1375. 114

جدول ‏4‑3- تعداد کاربري‌ها در محلات دوازده‌گانه شهر فیروزآباد... 124

جدول ‏4‑4- رتبه بندی و ارزش عددی جمع واحدهای خدماتی.. 127

جدول ‏4‑5- نمرات استاندارد شده شاخص‌هاي توزيع خدمات شهري در محلات شهري فیروزآباد... 129

جدول ‏4‑6- رتبه و ارزش عددی محلات... 129

جدول ‏4‑7-  سطح‌بندي محلات شهري فیروز آباد به لحاظ عدالت در توزيع فضايي خدمات شهري.. 131

جدول ‏4‑8- محاسبه ضريب همبستگي اسپيرمن بين رتبه جمعيت و رتبه خدمات در محلات شهرفیروزآباد... 135

جدول ‏4‑9- اولويت بندي محلات شهر فیروزآباد براي ايجاد تعادل بين جمعيت و سطح خدمات... 139

فهرست شکل‌ها

شکل ‏2‑1- عدالت اجتماعی از دیدگاه اسلام.. 32

شکل ‏3‑1- نقشة موقعيت جغرافيايي شهرستان فيروزآباد در استان   60

شکل ‏3‑2- رودخانه تنگاب در دشت فیروزاباد و موقعیت آن نسبت به شهر... 71

شکل ‏3‑3- سد و رودخانه تنگاب.. 72

شکل ‏3‑4- نقشه تاریخی منطقه پارس و فیروزاباد.. 87

شکل ‏3‑5- کاخ اردشیر بابکان در کنار قمپ آتشکده.. 88

شکل ‏3‑6- عکس هوایی از کاخ و آتشکده اردشیر بابکان و قمپ آتشکده.. 88

شکل ‏3‑7- عکس هوایی (گوگل ارث) از شهر گور و محوطه دایره‌ای شکل.. 89

شکل ‏4‑1- عکس هوایی (گوگل ارث) شهر فیروزاباد، به تفکیک نقاط جدید و قدیم ساخت... 112

شکل ‏4‑2- نقاط اصلی تاریخی فیروزآباد و موقعیت آنها نسبت به شهر.. 120

شکل ‏4‑3- نقش پیروزی در کنار رودخانه تنگاب.. 121

شکل ‏4‑4- قلعه دختر.. 121

شکل ‏4‑5- منار میلو که در کنار شهر گور و در محوطه دایره‏ای شکل قرار دارد... 122

شکل ‏4‑6- کاربری اراضی شهر فیروزآباد.. 125

شکل ‏4‑7- نقشه محلات شهر فیروزآباد.. 133