چكيده

موضوع توریسم و صنعت جهانگردی در دنیای معاصر و بخصوص درکشورهای توسعه یافته، هم تراز دیگر صنایع و بخش های اقتصادی رشد بسیار چشمگیری داشته است .امروزه بسياری از کشورهای جهان ، ابعاد گسترده صنعت گردشگري را از نظر توليد ،اشتغال و ايجاد درآمد درک کرده اند و از چند دهه پيش به شدت به توسعه اين صنعت پرداخته اند. کشور جمهوری اسلامی ايران از جمله کشورهايی است که به علت داشتن پتانسيل هاي طبيعی، تاريخی و فرهنگی ، همواره مورد توجه گردشگران نقاط مختلف دنيا قرار داشته است که اين عامل شرايط مساعدی را برای بهره برداری و توسعه زيرساخت های گردشگری فراهم می سازد.

منابع و توان مندی های گردشگری در راستای توسعه گردشگری روستایی از اولویت های مورد توجه جهت قدرت جذب روستا محسوب می شوند. روستای گردشگری آهو از توابع بخش آشتیان استان مرکزی است که دارای قابلیت ها و توان مندی های ویژه در راستای توسعه گردشگری می باشد.

وجود جاذبه های گردشگری متنوع طبیعی ،تاریخی ،فرهنگی  وانسان­ساخت درسطح شهرستان آشتيان و در سطح خردتر روستاي آهو كه منطقه مورد بحث ما در اين تحقيق است و همچنین فاکتورهای تاثیر گذار مانند عوامل جغرافیایی، اقتصادی، زیرساختی، اجتماعی و .... لزوم استفاده از روش برنامه ریزی  جامع نگر را  نمایان می سازد. بر همین اساس و در جهت توسعه  گردشگری پایدار و اقتصادی در منطقه ، همچنین دستیابی به راهبردهای بلند مدت توسعه جامع نگر، از برنامه ریزی استراتژیک با رویکرد پایداری  استفاده گردیده است و در نهایت بر اساس بررسی  شرایط موجود و تحلیل این شرایط با استفاده از تکنیک swot اقدام به تدوین راهبردهای بخشی در مقاطع کوتاه، میان و بلند مدت گردیده است.

 

فهرست مطالب

عنوان......................................................................................................................................................................صفحه

چكيده ‌ب

مقدمه ‌ج

فصل اول:كليات تحقيق 2

1-1- بيان مسأله 2

1-2- اهداف تحقیق 2

1-3- سوالات تحقيق 3

1-4- فرضيات تحقيق 3

1-5- پیشینه تحقیق 3

1-6- روش تحقیق 3

1-6-1- روش جمع آوری اطلاعات 4

1-6-2- ابزار گردآوری اطلاعات : (پرسشنامه، کارت مصاحبه، کارت مشاهده، کارت آزمون، فیش، جدول و غیره) 4

1-6-4- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 4

1-7- جامعه آماری و نمونه تحقیق 5

1-8- تنگناها و محدودیت های تحقیق 5

فصل دوم:ادبيات تحقيق 7

2-1-گردشگری 7

2-2- تاريخچه گردشگري 7

2-2-1- عهد باستان 7

2-2-2- قرون وسطی 8

2-2-3- رنسانس 9

2-2-4- انقلاب صنعتی 9

2-2-5- جهانگردی نوین 10

2-3- انواع گردشگري 10

1- گردشگري تندرستی (گردشگري سلامت) 10

2- گردشگري درمانی (گردشگري سلامت) 10

3- گردشگري پزشکی (گردشگري سلامت) 10

4- گردشگري ورزشى 11

5- گردشگري ماجراجویی 11

6- گردشگري کشاورزی 11

7- گردشگري مجازی 11

8- گردشگري زیست محیطی 11

9- گردشگري فروشگاه کتاب 11

10- گردشگري آموزشی 12

11- گردشگري آثار باستانی 12

12- گردشگري تفننی 12

13- گردشگري فراگیر 12

14- گردشگري دائمی 12

15- گردشگري سفری 12

2-4- توسعه پايدار گردشگري 15

2-5- تعریف اوقات فراغت ،تفریح وجهانگردی 22

2-6-ارتباط بین گردشگری واوقات فراغت 23

2-7- گردشگري و اهميت آن 23

2-8-گردشگری و آثار آن 24

2-8-1- آثار اقتصادي جهانگردي 24

2-8-2- آثار اجتماعي و فرهنگي 25

2-8-3- آثار محيطي 26

2-9- اجزاء و عناصر صنعت گردشگري 28

2-10- گردشگر 35

2-11- برنامه ریزی 36

2-12- ويژگي‌هاي برنامه ریزی 37

2-13- انواع برنامه ريزي 37

2-14- رویکرد های برنامه ریزی گردشگری 39

2-15- برنامه ریزی گردشگري 41

2-16- برنامه ریزی استراتژیک 42

2-17- مدل مفهومي برنامه ريزي استراتژيک گردشگري منطقه 43

2-18- مراحل برنامه ريزي استراتژيک 45

2-19- ماتريس برنامه ريزي استراتژيك کمي (QSPM) 57

2-20- روستا 62

2-21- انواع روستا از نظر سكونت گاهي 63

فصل سوم: معرفی منطقه مورد مطالعه 69

3-1- جغرافياي طبيعي 69

3-1-1- موقعیت جغرافیایی و وسعت 69

3-1-2- ناهمواريها 73

3-1-3- اقليم 78

3-1-4- پوشش گیاهی 81

3-1-5- زمين شناسي 84

3-1-6-  گونه های جانوری 87

3-1-7- مناطق و نواحي حفاظت شده 87

3-1-8- منابع آب 90

3-1-9- خاك و منابع اراضي 92

3-2- جغرافياي انساني 95

3-2-1- جمعيت 95

3-2-1- 1- ساختار سنی جمعیت 95

3-2-1-2- ترکیب جنسی جمعیت 96

3-2-2- بعد خانوار و نرخ رشد جمعيت 99

3-2-2-1- نرخ رشد جمعيت 99

3-2-2-2- بعد خانوار 101

3-2-3- سواد و آموزش 103

3-2-3-1- تعداد دانش آموزان و كاركنان آموزشي 105

3-2-4- مهاجرت 105

3-2-5- بهداشت و درمان 106

3-3- جغرافياي اقتصادي 107

3-3-1- نیروی انسانی و اشتغال و بیکاری 107

3-3-2- توزيع شاغلان در زيربخش هاي اقتصادي 109

3-3-3- بخش هاي عمده اقتصادي شهرستان 111

3-3-4- كشاورزي 112

3-3-6- صنعت 114

3-3-7- خدمات 116

3-3-7-1- خدمات عمومي در سطح شهر آشتيان 117

3-4- جغرافياي فرهنگي 117

3-4-1- تاريخچه شهرستان آشتيان 117

3-4-2- ویژگی های فرهنگی شهرستان آشتيان 118

3-4-2-1-گویش 120

3-4-2-2- آداب و رسوم 122

3-4-2-3- قوميت و مذهب 123

3-4-2-4- مشاغل سنتي و دستي 123

3-4-2-6- غذاها و خوراك محلي شهرستان آشتيان 128

3-5- جاذبه هاي گردشگري شهرستان آشتيان 129

3-5-1- جاذبه هاي طبيعي 135

3-5-2- جاذبه هاي تاريخي 135

3-5-3- جاذبه هاي مذهبي 136

3-5-4- آثار ثبتي شهرستان آشتيان 136

3-5-5- انواع جاذبههای گردشگری روستاي آهو 139

3-5-5-1- جاذبههای ورزشی و تفریحی، ورزشهای کوهستانی و درهای، تفریحات آبی، ورزشها و بازیهای محلی 144

3-5-5-2- مسیرهای جذاب گردشگری مانند ایل راه ها 146

3-5-5-3- بناهای تاریخی (کاخها و عمارتها ـ قلعهها و برجها، میادین قدیمی، بازارها و سایر بناهای تاریخی) 147

3-5-5-4- اماکن مذهبی و زیارت گاهی (مساجد قدیمی، مقابر و امام زادهها، گورستانهای تاریخی و سایر آثار زیارتی) 149

3-5-6- تاسيسات و تجهيزات گردشگري 153

3-5-6-1- واحدهاي اقامتي 153

3-5-6-2- جاده ها و شبكه ارتباطي 156

3-5-6-3- امكانات حمل و نقل 164

فصل چهارم:تحلیل وضع موجود و برنامه ¬ توسعه گردشگری روستا 168

4-1- تحلیل وضع موجود (امکانات و تنگناها) 168

4-2- اهداف و سیاستهای توسعه گردشگری روستا (استراتژی و طرح راهبردی) 169

4-3- فرآیند مدیریت راهبردی 169

4-4- تدوین چشمانداز، مأموریت، اهداف و راهبردهای کلان روستای گردشگری آهو 170

4-5- مرحله صفر 171

4-5-1-تعیین چشمانداز روستای گردشگری آهو 171

4-5-2- شناسایی مأموریت روستای گردشگری آهو 172

4-5-3- تعیین اهداف 173

4-6- مرحله ورودی 174

4-6-1- تعیین عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر تدوین راهبردهای کلان 174

4-6-1-1- ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) 175

4-6-1-2- ماتریس ارزیابی عوامل داخلی(IFE) 177

4-7- مرحله مقایسه 178

4-7-1- تشکیل ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت و ضعفها (SWOT) 178

4-7-2- تشكيل ماتريس داخلي و خارجي(IE) 181

4-8- مرحله تصمیم گیری 183

4-8-1- ماتریس برنامهریزی راهبردی کمی (QSPM) 184

4-9- برنامه و طرح های پیشنهادی 188

فصل پنجم : آزمون فرضيات و ارائه پيشنهاد 193

5-1- آزمون فرضیات 193

5-2- برنامه ها و پیشنهادات 201

منابع و مآخذ 204

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست جداول

عنوان......................................................................................................................................................................صفحه

جدول شماره 1 -آثار اقتصادي جهانگردي 25

جدول شماره 2 -آثار فرهنگي ـ اجتماعي گردشگري 26

جدول شماره 3 - آثار محيطي جهانگردي 28

جدول شماره 4- نظام گردشگری از دیدگاه گان 30

جدول شماره5 -  مراحل برنامه ريزي استراتژيك 45

جدول شماره6 - ماتريس ارزيابي عوامل خارجي(EFE) 50

جدول شماره 7 - ماتريس ارزيابي عوامل داخلي (IFE) 52

جدول شماره8- ماتريس برنامهريزي استراتژيك کمي (QSPM) انواع استراتژي هاي قابل اجرا 60

جدول شماره 9 -تقسيمات سياسي شهرستان آشتیان 69

جدول شماره 10 - درجه حرارت منطقه مورد مطالعه، سانتيگراد 78

جدول شماره 11 -  ميانگين ماهانه رطوبت نسبي هوا در منطقه مورد مطالعه، درصد 79

جدول شماره 12 - ويژگيهاي بارش در منطقه مورد مطالعه، 1385 ـ ميليمتر 80

جدول شماره 13 -  برخي از گونه‌هاي همراه در تيپ اصلي گروه Astragalus و زير تيپ‌هاي آن 82

جدول شماره 14 - توزیع جمعیت در گروه های عمده سنی شهرستان آشتيان 1385 95

جدول شماره 15 - ترکیب سنی به تفکیک نقاط شهری و روستایی شهرستان آشتيان 1385 96

جدول شماره 16 - نسبت جنسی جمعیت بر حسب نقاط شهری و روستایی آشتيان 1385 97

جدول شماره 17 - .ساختار جنسی جمعیت دهستان گرکان 98

جدول شماره  18 - تعداد و نرخ رشد جمعیت شهرستان آشتيان85 -1365 100

جدول شماره  19 -  تعداد و بعد  خانوار شهرستان آشتيان 1385 101

جدول شماره 20 - بعد خانوار دهستان گرکان 102

جدول شماره 21 - جمعيت و  باسوادان 6 ساله و بيشتر شهرستان آشتيان   1385 103

جدول شماره 22 - بررسی میزان با سوادی در دهستان گركان 104

جدول شماره 23 - تعداد دانش آموزان ، کارکنان ، آموزشگاه  و کلاس به تفکیک مقاطع تحصیلی شهرستان آشتيان 1385 105

جدول شماره 24 - مهاجران وارد شده طي 10سال گذشته برحسب جنس ، علت مهاجرت به روستاهای شهرستان آشتيان 105

جدول شماره 25 - تعداد مؤسسات درماني فعال و تخت‌هاي موجود در آنها بر حسب وضعيت حقوقي -1387 106

جدول شماره 26 - وضعيت برخورداري از پزشك، آزمايشگاه، داروخانه و مركز پرتونگاري در استان مرکزی و شهرستان آشتیان -1387 106

جدول شماره 27- مراكز بهداشتي ـ درماني در استان مرکزی و شهرستان آشتیان-1387 107

جدول شماره 28 - توزیع جمعیت فعال و غیر فعال در بخش اقتصادی شهرستان آشتيان سال1385 107

جدول شماره 29 - توزیع شاغلان 10 ساله و بیشتر بر حسب گروه های عمده فعالیت شهرستان آشتيان (درصد) 1385 110

جدول شماره 30 - سهم اشتغال بخش های عمده اقتصادی شهرستان آشتيان 1385 111

جدول شماره 31 -  بهره برداري هاي كشاورزي سرشماري شده بر حسب نوع بهره بردار:1382 112

جدول شماره 32 - بهره برداري هاي كشاورزي بر حسب نوع فعاليت : 1382 113

جدول شماره 33 -  مساحت اراضی کشاورزی بهره برداری های با زمین  برحسب وسعت  1382 113

جدول شماره 34 - تعداد بهره برداري و دام شهرستان آشتيان :1382 114

جدول شماره 35 - تعداد كارگاه هاي صنعتي دارای 10 نفر کارکن و بیشتر بر حسب وضع مالكيت ، طبقات كاركن  1385 115

جدول شماره 36 -  تعداد كارگاه هاي صنعتي خصوصی  دارای 10 نفر کارکن و بیشتر بر حسب وضع مالكيت ، طبقات كاركن 1386 115

جدول شماره 37 -  تعداد كارگاه هاي صنعتي عمومی  دارای 10 نفر کارکن و بیشتر بر حسب وضع مالكيت ، طبقات كاركن 1386 116

جدول شماره 38 - مشخصات واحدهاي خدماتي و تعداد شاغلين آنها در شهرستان آشتيان 1385 116

جدول شماره 39 - خدمات عمومي شهر آشتيان 1385 117

جدول شماره 40 - تقسیم بندی جاذبه های گردشگری 134

جدول شماره 41- ليست جاذبه هاي طبيعي شهرستان آشتيان 135

جدول شماره 42- ليست جاذبه هاي تاريخي شهرستان آشتيان 135

جدول شماره 43- ليست جاذبه هاي مذهبي شهرستان آشتيان 136

جدول شماره 44 -  پروفایل جاذبه ها و منابع گردشگری روستای آهو بخش آشتیان استان مرکزی 152

جدول شماره 45 - ليست هتل هاي استان مركزي 153

جدول شماره 46 - تأسیسات اقامتی برحسب درجه 153

جدول شماره 47 - تعداد اتاق های تأسیسات اقامتی برحسب درجه 154

جدول شماره 48 - تعداد تخت تأسیسات اقامتی برحسب درجه 154

جدول شماره 49 - تعداد مسافرخانه برحسب درجه (مهمانپذیر) 154

جدول شماره 50 - تعداد اتاق مسافرخانه برحسب درجه 154

جدول شماره 51 -  تعداد اقامت گاه های عمومی و کارگاه های صرف غذا و نوشیدنی برحسب نوع فعالیت و طبقات کارکن- 1385 155

جدول شماره 52 -  تعداد اقامت گاه های عمومی و کارگاه های صرف غذا و نوشیدنی در نقاط شهری و روستایی- 1385 155

جدول شماره 53 - تعداد اقامت گاه های عمومی و کارگاه های صرف غذا و نوشیدنی برحسب طبقات کارکن 156

جدول شماره 54 -  راه های تحت حوزه استحفاظی اداره کل راه و ترابری استان مرکزی 157

جدول شماره 55 -  طول راه های روستایی استان مرکزی وشهرستان آشتیان به تفکیک آسفالت ، شوسه و خاکی 1387 158

جدول شماره 56 -  طول انواع خطوط و تعداد ايست گاه هاي راه آهن( كيلومتر) 158

جدول شماره 57 - تعداد پرواز و مسافر و بار پروازهای داخلي استان مرکزی-1387 158

جدول شماره  58 - تعداد تلفن های شهرستان و استان سال 1387 162

جدول شماره 59 -  تعداد واحدهای پستی مورد بهربرداری 163

جدول شماره 60 - آمار مراسلات پستی  استان در بخش های مختلف سال 1387 164

جدول شماره 61 - آمار مراسلات پستي شهرستان در بخش هاي مختلف سال 1387 164

جدول شماره 62 - تعداد سفر و مسافر جابه جا شده درون استانی و برون استانی از طريق پايانه هاي  مسافربري توسط انواع وسايل نقليه عمومي مسافري جاده اي سال 1385 165

جدول شماره 63 - مسافر و بار خالص حمل شده از ایستگاه های راه آهن استان 165

جدول شماره 64 -  تعداد تونل ها ، پل ها و راهدارخانه های مسیر راه های استان را در سال 1387 165

جدول شماره 65 -  تعداد وسایل نقلیه عمومی درون شهری را بر حسب نوع در سال 1387 166

جدول شماره 66 -  مشخصات عومی شرکت های تعاونی حمل ونقل فعال در سال 1387 166

جدول شماره 67 -  نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای پیش روی روستای گردشگری آهو 168

جدول شماره 68 - مراحل برنامهریزی راهبردی 170

جدول شماره 69 - ماتریس ارزیابی عوامل خارجی حاکم بر منطقه (EFE) 176

جدول شماره 70 - ماتریس ارزیابی عوامل داخلی حاکم بر منطقه (IFE) 177

جدول شماره 71 - ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت و نقاط ضعف (SWOT) 180

جدول شماره 72 -  ماتريس برنامهريزي راهبردی کمي (QSPM) 185

جدول شماره 73 -  ارزیابی وضعیت موجود سیستم گردشگری روستای آهو 189

جدول شماره 74 -  نتایج حاصل از ارزیابی وضعیت موجود سیستم گردشگری روستای آهو 189

جدول شماره 75 -  مراحل برنامه ريزي راهبردی 193

جدول شماره 76 - ماتریس ارزیابی عوامل خارجی حاکم بر منطقه (EFE) 195

جدول شماره 77 -  ماتریس ارزیابی عوامل داخلی حاکم بر منطقه (IFE) 196

جدول شماره 78 - ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت و نقاط ضعف (SWOT) 198

جدول شماره 79 -  ارزیابی وضعیت موجود سیستم گردشگری روستای آهو 201

جدول شماره 80 - نتایج حاصل از ارزیابی وضعیت موجود سیستم گردشگری روستای آهو 202

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان......................................................................................................................................................................صفحه

شکل شماره 1- اصول پایداری 18

شکل شماره 2- ساختار نظریه پایداری : برقراری توازن میان ابعاد اصلی برنامه ریزی توسعه 19

شکل شماره 3- ساختار نظریه پایداری 20

شکل شماره 4- ابعاد ساختاری توسعه پایدار 20

شكل شماره 5- بازار گردشگری داخلی و بین المللی 29

شكل شماره 6 - سيستم گردشگري از ديدگاه گان 30

شكل شماره 7- سيستم گردشگري  از دیدگاه رای 31

شكل شماره 8- اجزاء مقصد گردشگری اجزاء مقصد گردشگري 32

شكل شماره 9- عناصر سیستم گردشگری 33

شكل شماره 10- اجزاي سيستم گردشگري 34

شكل شماره 11 - الگوي جامع مديريت استراتژيك 43

شكل شماره 12 - تغییرات ماهیانه دما در منطقه مورد مطالعه، سانتيگراد 79

شكل شماره 13 - ميانگين ماهانه رطوبت نسبي هوا 80

شكل شماره 14 - تغییرات ماهیانه بارش در منطقه مورد مطالعه، میلیمتر 81

شكل شماره 15 - توزیع سنی جمعیت به تفکیک گروههای عمده سنی شهرستان آشتيان 1385 95

شكل شماره 16 - نسبت جنسي جمعيت شهرستان آشتيان به تفكيك نقاط شهري و روستايي 97

شكل شماره 17 - ساختار جنسی جمعیت دهستان گرکان 99

شكل شماره 18 -  نرخ رشد جمعیت شهرستان آشتيان 85-1365 100

شكل شماره 19 - بعد خانوار دهستان گرکان 102

شكل شماره 20- درصد با سوادی در دهستان گرکان 104

شكل شماره 21 - توزیع جمعیت فعال و غیر فعال شهرستان آشتيان ( به درصد ) 1385 108

شكل شماره 22 - توزیع جمعیت شاغل و بیکار شهرستان آشتيان ( به درصد) 1385 108

شكل شماره 23 - درصد توزیع شاغلان 10 ساله و بیشتر بر حسب گروه های عمده فعالیت شهرستان آشتيان 1385 111

شكل شماره 24 - سهم اشتغال بخش های عمده اقتصادی شهرستان آشتيان 1385 112

شكل  شماره 25 - تقسیم بندی جاذبه ها 133

شكل شماره 26 -  الگوی جامع برنامهریزی راهبردی 170

شكل شماره 27 -  ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی (IE) روستای گردشگری آهو 183

شكل شماره 28 -  ماتریس ارزیابی داخلی و خارجی (IE) روستای گردشگری آهو 199

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست تصاویر

عنوان......................................................................................................................................................................صفحه

شکل شماره 1 - چشم اندازه های بکر طبیعی 142

شکل شماره 2 - کوچه باغ های زیبای روستای آهو 142

شکل شماره 3 - باغ های قدیمی روستای آهو 143

شکل شماره 4 - درختان و پوشش گیاهی روستای آهو 143

شكل شماره 5 - خانه ویلایی وزیر شاهنده در روستای آهو 148

شكل شماره 7 - گنبد امامزاده بي بي شهربانو 149

شكل شماره 8 - نماي بيروني امامزاده عبدالله 150

شكل شماره 9 - بي بي شهربانو و امامزاده عبدالله 150

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها

عنوان......................................................................................................................................................................صفحه

شكل شماره 1 - موقعيت شهرستان آشتيان و روستاي آهو در كشور 70

شكل شماره 2 - موقعيت روستاي آهو در شهرستان آشتيان و استان مركزي 71

شكل شماره 3- موقعيت روستاي آهو در بين سكونتگاه هاي مجاور 72

شكل شماره 4 - سطوح ارتفاعي محوده روستاي آهو 75

شكل شماره 5 - طبقات شيب محدوده روستاي آهو 76

شكل شماره 6 - جهات شيب محدوده روستاي آهو 77

شكل شماره 7 - پوشش گياهي محدوده روستاي آهو 83

شكل شماره 8 - واحدهاي زمين شناسي محدوده روستاي آهو 86

شكل شماره 9 - موقعيت روستاي آهو نسبت به مناطق تحت مديريت سازمان حفاظت محيط زيست 89

شكل شماره 10 - هيدرولوژي محدوده روستاي گردشگري آهو 91

شكل شماره 11 - منابع اراضي روستاي آهو 94