چكيده

صنعت گردشگري يكي از بزرگ‌ترين و پربازده‌ترين فعالیت‌هاي اقتصادي در دنيا است كه بالاترين ارزش افزوده را ايجاد مي‌كند و به طور مستقيم و غيرمستقيم ساير فعالیت‌هاي اقتصادي و فرهنگي را تحت تأثير قرار مي‌دهد. توسعه توریسم در هر نقطه که باشد می‌تواند توسعه را بدنبال داشته باشد.

تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی تحلیلی می‌باشد. اطلاعات و داده‌های مورد نیاز با استفاده از روش‌های اسنادی و مشاهدات میدانی و مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع‌آوری شده است و با استفاده از روش‌های آماری و بهره‌گیری از نرم‌افزارExcel  و  SPSSمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. هدف تحقیق بررسی نقش آژانس‌های مسافرتی در توسعه توریسم شهرستان انزلی است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که برخورداري از موقعيت ممتاز طبيعي(تالاب و ساحل دريا)، بهره‌مندي از تالاب با انواع پوشش گياهي، جانوري، جزاير متعدد و امكان بهره‌برداري از طبيعت و حيات وحش آن براي اجراي تورهاي علمي، گردشگري و شكار، وجود چهار منطقه ويژه به عنوان زيستگاه‌هاي طبيعي و حفاظت شده در شهرستان، وجود زيستگاه‌هاي بومي در سرتاسر تالاب انزلي، اراضي حاشيه تالاب و كرانه‌هاي درياي خزر و همچنين زيستگاه ويژه قرقاول(جزيره قلم‌گوده)، و همچنين وجود آداب و سنن، صنايع دستي و وجود بازارهاي محلي، هفتگي و دائمي براي مبادله محصولات و فرهنگ‌ها از پتانسیل‌های گردشگری بندر انزلی به شمار می‌آیند. غني‌كردن زيرساخت‌ها و حمايت و تقويت مراكز خدمات توريستي، همينطور آژانس‌هاي مسافرتي از طريق توسعه فعالیت‌هاي گردشگري و در نهايت، توسعه و تجهيز اين منطقه به عنوان عرضه‌كننده‌ی خدمات جهانگردي نیز پیامدهای ایده‌آلی را می‌تواند به دنبال داشته باشد و می‌تواند منجر به توسعه گردشگری شود و این محدوده را به یکی از خط‌های مهم گردشگری در شمال کشور تبدیل کند. آن‌چه مهم بنظر می‌رسد این است که به همان اندازه که آژانس‌ها برای توسعه گردشگری فعالیت می‌کنند، لازم است تا زیرساخت‌های بخش گردشگری نیز بهبود یابد.

 

واژگان كليدي: توريسم،آژانس‌هاي خدمات مسافرتي، توسعه توريسم، شهرستان بندر انزلي

«فهرست مطالب»

عنوان                                                       صفحه

 

چکیده--------------------------------------------------- ج

مقدمه -------------------------------------------------- د

فصل اول. کلیات تحقیق------------------------------------ 1

1-1- بیان مسأله----------------------------------------- 2

1-2- اهمیت و ضرورت3

1-3- اهداف تحقيق4

1-4- فرضيه های تحقیق------------------------------------ 4

1-5- سؤال‌های تحقیق-------------------------------------- 4

1-6- تعاريف واژه ها و مفاهيم---------------------------- 4

فصل دوم. ادبیات تحقیق----------------------------------- 6

2-1- پيشينه تحقيق--------------------------------------- 7

2-2-  گردشگری------------------------------------------- 9

2-2-1- گردشگری از نظر لغوی------------------------------ 9

2-2-2-  واژه توریسم------------------------------------- 9

2-3- تعریف و مفاهیم گردشگری----------------------------- 10

2-3-1- گردشگری------------------------------------------ 10

2-3-2- گردشگری داخلی (یا بومی)-------------------------- 11

2-3-3- گردشگری خارجی(یا بین‌المللی)---------------------- 11

2-3-4- گردشگری از بعد جغرافیایی------------------------- 11

2-3-5- گردشگری از بعد اجتماعی--------------------------- 11

2-4- فواید گردشگری-------------------------------------- 11

2-4-1- فرهنگی و اجتماعی--------------------------------- 11

2-4-2- اقتصادی------------------------------------------ 12

2-5- گردشگری در جهان------------------------------------ 12

2-5-1- آغاز جهانگردی در دوران باستان-------------------- 12

2-6- گردشگری در جهان------------------------------------ 13

2-6-1- آغاز جهانگردی در دوران باستان-------------------- 13

2-6-2- گردشگری در دوران قرون وسطی----------------------- 14

2-6-3- گردشگری در دوران رنسانس-------------------------- 15

2-6-4- گردشگری در دوران انقلاب صنعتی و بعد از آن--------- 15

2-6-5- گردشگری در ایران--------------------------------- 16

2-6-6- روند توسعه گردشگری در ایران قبل و بعد از انقلاب--- 16

2-7- روند شکل‌گیری گردشگری در گیلان----------------------- 18

2-8- رابطه‌ی جغرافیا و فعالیت‌های گردشگری----------------- 18

2-9- اشکال عمده توریسم---------------------------------- 19

2-10- انواع توریسم-------------------------------------- 19

2-11- مفهوم توسعه--------------------------------------- 20

2-12- تئوری قطب رشد------------------------------------- 20

2-13- توسعه پایدار-------------------------------------- 21

2-14-تاريخچه سيستم توزيع محصولات و خدمات گردشگرى--------- 22

2-15- تاريخچه شركت‌هاى خدمات مسافرتى در ايران------------ 23

2-16- فدارسيون بين‌المللى اتحاديه آژانس‌هاى مسافرتى(UFTAA) 24

2-17- سازمان ميراث فرهنگى و گردشگرى و شوراى عالى ميراث فرهنگى و گردشگرى-------------------------------------------------------- 25

2-18- انواع فعاليت شركت‌هاى خدمات مسافرتى---------------- 25

2-18-1- فعاليت شركت‌هاى خدمات مسافرتى برحسب نوع مجوز------ 25

2-18-2- فعاليت شركت‌هاى خدمات مسافرتى بر حسب بعد سازمانى-- 26

2-18-3- فعاليت شركت‌هاى خدمات مسافرتى برحسب سطح فعاليت---- 28

2-18-4- كارگزاران مسافرتى(آژانس‌ها يا سفرگذارى‌ها)--------- 29

2-19- ساختار شركت‌هاى خدمات مسافرتى---------------------- 29

2-19-1- واحد فروش و بازاريابى---------------------------- 29

2-19-2- واحد عمليات-------------------------------------- 30

2-19-3- واحد ذخيره‌ی جا----------------------------------- 30

2-19-4- واحد ادارى و اجرايى------------------------------ 30

2-19-5- واحد محاسبات و امور مالى------------------------- 30

2-19- كاركنان شاغل در واحدهاى خدمات مسافرتى------------- 31

2-19-1- مديرعامل----------------------------------------- 31

2-19-2- مدير فنى----------------------------------------- 31

2-19-3- مدير تور----------------------------------------- 32

2-20- تور و اجزاى آن------------------------------------ 32

2-21- راهنماي تور34

2-22- اهميت راهنمايان در تورهاى گردشگرى----------------- 34

2-23- مسئوليت‌ها و وظايف راهنما-------------------------- 34

2-24- فرايند اجراى تور---------------------------------- 35

2-25- انواع سفرهاى گروهى كه در داخل كشور برگزار مى‌شود--- 36

2-25-1- سفرهاى طبيعت‌گرا---------------------------------- 36

2-25-2- طبيعت‌گردى و راهنماى كوير------------------------- 37

2-26- دستورالعمل‌هاى ويژه برگزاركنندگان تور طبيعت-------- 38

فصل سوم. روش اجرای تحقیق-------------------------------- 40

3-1- روش تحقيق و مراحل آن------------------------------- 41

3-2- مراحل تحقیق---------------------------------------- 41

3-2-1- مرحله جمع‌آوری تحقیق------------------------------ 41

3-2-2- مرحله سازماندهی و طبقه‌بندی تحقیق----------------- 41

3-2-3- روش تجزيه و تحليل اطلاعات------------------------- 41

 3-2-4- جامعه آماری و حجم نمونه------------------------- 41

3-3- مواد----------------------------------------------- 42

 3-4- موقعيت جغرافيايي شهرستان بندر انزلي--------------- 43

3-5- نامواژه انزلي-------------------------------------- 46

3-6- ساختار كالبدي شهرستان بندر انزلي------------------- 46

3-7- زمين‌شناسى بندر انزلى------------------------------- 47

3-8- توپوگرافى------------------------------------------ 48

3-9- اقلیم---------------------------------------------- 50

3-9-1- بررسی ایستگاه هواشناسی ناحیه مورد مطالعه--------- 50

3-10- منابع آب------------------------------------------ 58

3-11- پوشش گياهى و جانورى------------------------------- 60

3-12- رابطه ويژگي‌هاي طبيعي با قابليت‌هاي گردشگري--------- 61

3-13- ويژگي‌هاي اجتماعي جمعيتي--------------------------- 63

3-13-1- ساختار جنسي و سني جمعيت ------------------------- 63

3-13-2- تعداد، توزيع و تحولات خانوار و جمعيت-------------- 63

3-14- ويژگي‌هاي اقتصادي---------------------------------- 64

3-14-1- فعاليت و اشتغال---------------------------------- 64

3-14-2- صنعت گردشگري------------------------------------- 65

3-15- جاذبه‌هاى گردشگرى شهرستان بندر انزلي--------------- 65

3-15-1- موزه نيروى دريايى-------------------------------- 65

3-15-2- برج ساعت انزلى----------------------------------- 66

3-15-3- برج موزيك---------------------------------------- 66

3-15-4- بناى شهردارى انزلى------------------------------- 66

3-15-5- عمارت معتمدى------------------------------------- 66

3-15-6- كاخ سردارى--------------------------------------- 67

3-15-7- بناي تاريخي كليساي مريم مقدس--------------------- 67

3-15-8- خانه داوودزاده----------------------------------- 67

3-15-9- ساختمان دادگستري--------------------------------- 67

3-15-10- مناره مسجد قائميه انزلي------------------------- 68

3-15-11- تالاب انزلى-------------------------------------- 68

3-15-12- جزيره قلم‌گوده----------------------------------- 69

3-15-13- پناهگاه حيات وحش سرخانگل------------------------ 69

3-15-14- منطقه شكار ممنوع حسين‌بكنده --------------------- 69

3-16- منابع و جاذبه‌های طبیعی---------------------------- 70

3-16-1- سواحل انزلی-------------------------------------- 70

3-16-2- رودخانه------------------------------------------ 72

3-16-3- تالاب و رودگاها----------------------------------- 74

3-16-4- رویش گیاهی در تالاب انزلی------------------------- 75

3-16-5- جزایر نی----------------------------------------- 75

3-16-6- قایقرانی تفریحی---------------------------------- 76

3-16-7- ماهیگیری تفریحی---------------------------------- 77

3-16-8- شکار تفریحی-------------------------------------- 77

3-17- جاذبه‌های تاریخی شهرستان انزلی--------------------- 80

3-17-1- مناره-------------------------------------------- 80

3-17-2- کاخ موزه----------------------------------------- 80

3-17-3- پل غازیان---------------------------------------- 81

3-17-4- پل میان‌پشته-------------------------------------- 81

3-17-5- بلوار ساحلی انزلی-------------------------------- 81

3-17-6- موج شکن------------------------------------------ 81

3-17-7- حافظیه------------------------------------------- 82

3-17-8- ساختمان شهرداری---------------------------------- 82

3-17-9- ساختمان چهارطبقه--------------------------------- 82

3- 18- جاذبه‌های فرهنگی- مذهبی--------------------------- 83

3-18-1- شنبه‌بازار---------------------------------------- 83

3-18-2- مساجد قدیمی-------------------------------------- 83

3-18-3- فرهنگسراها، سینماها و نمایشگاه‌ها----------------- 84

3-18-4- مراکز خرید اصلی---------------------------------- 84

3-18-5- هتل‌ها و مهمانپذیرها------------------------------ 86

3-18-6- پانسیون های خانگی-------------------------------- 87

3-18-7- آرامگاه بی‌بی‌حوریه-------------------------------- 87

3-18-8- امام‌زاده صالح------------------------------------ 87

3-18-9- آرامگاه آقاپیر----------------------------------- 87

3-18-10- آرامگاه آقا سیدنجفی----------------------------- 88

3-18-11- بقعه آقاپیر------------------------------------- 88

فصل چهارم. یافته‌های تحقیق------------------------------- 90

4-1- بررسی نقش آژانس‌های مسافرتی در توسعه گردشگری شهرستان بندر انزلی 91

4-1-1- فعاليت در تورهاي داخلي و خارجي آژانس‌هاي مسافرتي شهرستان بندر انزلي--------------------------------------------------- 95

4-1-2- فعاليت‌هاي گسترده دفاتر خدمات مسافرتي شهرستان بندر انزلي 95

4-1-3- فعاليت‌هاي اكوتوريستي، آژانس‌هاي خدمات مسافرتي شهرستان بندر انزلي-------------------------------------------------------- 95

4-1-4- دلايل ضعف آژانس‌هاي خدمات مسافرتي شهرستان بندر انزلي در توسعه اكوتوريسم----------------------------------------------- 96

4-1-5- تأثير فصول سال در اجراي گشت‌هاي طبيعت‌گردي توسط آژانس‌هاي خدمات مسافرتي------------------------------------------------- 97

4-1-6- گروه‌هاي سني استقبال‌كننده از تورهاي طبيعت‌گردي----- 97

4-1-7- خدمات ارائه شده توسط آژانس‌هاي خدمات مسافرتي جهت تورهاي طبيعت‌گردي-------------------------------------------------------- 97

4-1-8- خدماتي كه در صورت عدم محدوديت‌هاي توسط آژانس‌هاي خدمات مسافرتي براي توسعه اكوتوريسم قابل

اجراست-------------------------------------------------- 98

4-1-9- دلايل برتري يك آژانس خدمات مسافرتي نسبت به رقبا--- 98

4-2- یافته‌های توصیفی------------------------------------ 99

4-2-1- جنسيت-------------------------------------------- 99

4-2-2- سن----------------------------------------------- 100

4-2-3- سطح تحصيلات--------------------------------------- 101

4-2-4- شغل---------------------------------------------- 102

4-2-5- مبدأ سفر----------------------------------------- 103

4-2-6- وسيله سفر---------------------------------------- 104

4-2-7- اهداف سفر---------------------------------------- 105

4-2-8- نحوه آشنايي با مكان سفر-------------------------- 106

4-2-9- مسافت محل زندگی گردشگران تا انزلی---------------- 107

4-2-10- نقش دفاتر خدماتی در علاقمندی گردشگران به بازدید مجدد    108

4-2-11- نقش دفاتر خدمات گردشگری در رضایتمندی------------- 109

4-2-12- میزان عملکرد آژانس‌های مسافرتی نسبت به گذشته------ 110

4-2-13- میزان مراجعات گردشگران در طول فصول--------------- 111

4-2-14- جایگاه توریسم در شهرستان انزلی------------------- 112

4-2-15- استفاده از خدمات آژانس‌هاي گردشگري---------------- 113

4-2-16- نقش آژانس‌هاي خدمات مسافرتي در خدمات‌رسانی به توریست‌ها   114

4-2-17- نقش امكانات آژانس‌ها در توسعه توریسم-------------- 115

4-2-18- نقش آژانس‌ها در معرفی جاذبه‌های گردشگری------------ 116

4-2-19- رابطه بين آژانس‌هاي مسافرتي و تورهاي توريسم------- 117

4-2-20- آسیب رساندن تورهای طبیعت گردی بر محیط زیست------- 118

4-2-21- نقش تورها در ایجاد انگیزه برای سفر به انزلی------ 119

4-2-22- نقش آژانس‌ها در افزایش گردشگر--------------------- 120

4-2-23- نقش آژانس‌های گردشگری در توسعه توریسم------------- 121

فصل پنجم. نتیجه‌گیری ------------------------------------ 122

5-1- نتيجه گيري----------------------------------------- 123

5-2- بررسي فرضيه‌ها-------------------------------------- 125

5-2-1- فرضيه اول---------------------------------------- 125 

5-2-2- فرضيه دوم---------------------------------------- 126

5-3- ارائه راهكار--------------------------------------- 127

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«فهرست جداول»

عنوان                                                    صفحه

جدول3-1- جدول توافقی آزمون χ2---------------------------- 42

جدول 3-2- مشخصات ایستگاه مورد مطالعه-------------------- 50

جدول 3-3- بارندگی سالانه ایستگاه مورد مطالعه------------- 51

جدول 3-4- روند تغییرات ماهیانه دما در شهرستان بندر انزلی 52

جدول 3-5- میانگین رطوبت نسبی ایستگاه بندر انزلی--------- 53

جدول 3-6- ابرناکی ماه‌های سال در شهرستان بندر انزلی------ 54

جدول 3-7- میانگین ساعات آفتابی شهرستان بندر انزلی------- 55

جدول 3-8- میانگین تعداد روزهای همراه با بارش برف ماه‌های سال    56

جدول 3-9-  وضعیت حالات مختلف باد در طول دوره آماری------- 57

جدول  3-10- جمعیت برحسب جنس، نوع خانوار و سن شهرستان بندر انزلي     64

جدول 3-11- جمعیت فعال و غیرفعال شهرستان بندر انزلي بر حسب جنس  64

جدول 3-12- جاذبه‌های طبیعی، تاریخی شهرستان بندر انزلی---- 89

جدول 3-13- جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی شهرستان بندر انزلی--- 89

جدول4-1- ترکیب پاسخگویان بر حسب جنس--------------------- 99

جدول 4-2- ترکیب پاسخگویان بر حسب سن--------------------- 100

جدول 4-3- ترکیب پاسخگویان بر حسب تحصیلات----------------- 101

جدول 4-4- وضعیت شغلی گردشگران پاسخگو-------------------- 102

جدول 4-5- مبدا سفر گردشگران----------------------------- 103

جدول 4-6- وسيله سفرگردشگران----------------------------- 104

جدول 4-7- اهداف سفر گردشگران---------------------------- 105

جدول 4-8- نحوه آشنايي با مكان سفر----------------------- 106

جدول 4-9- مسافت محل زندگی گردشگران تا انزلی------------- 107

جدول 4-10- میزان نقش دفاتر خدماتی در علاقمندی گردشگران به بازدید مجدد              108

جدول 4-11- میزان نقش دفاتر خدمات گردشگری در رضایتمندی گردشگران از امکانات و خدمات   109

جدول 4-12- میزان نقش دفاتر خدمات گردشگری در رضایتمندی گردشگران از امکانات و خدمات   110

جدول 4-13- میزان مراجعات گردشگران در طول فصول----------- 111

جدول 4-14- میزان جایگاه توریسم در شهرستان انزلی--------- 112

جدول 4-15- میزان استفاده از خدمات آژانس‌هاي گردشگري------ 113

جدول 4-16- میزان  نقش آژانس‌هاي خدمات مسافرتي در خدمات‌رسانی به توریست‌ها              114

جدول 4-17- میزان نقش امكانات آژانس‌ها در توسعه توریسم---- 115

جدول 4-18- میزان نقش آژانس‌ها در معرفی جاذبه‌های گردشگری-- 116

جدول 4-19- میزان رابطه بين آژانس‌هاي مسافرتي و تورهاي توريسم    117

جدول 4-20- میزان  آسیب رساندن تورهای طبیعت‌گردی بر محیط زیست    118

جدول 4-21- میزان رابطه بين آژانس‌هاي مسافرتي و تورهاي توريسم    119

جدول 4-22- میزان نقش آژانس‌ها در افزایش گردشگر----------- 120

جدول 4-23- میزان نقش آژانس‌های گردشگری در توسعه توریسم--- 121

جدول 5-1- نقش آژانس‌ها در توسعه اکوتوریسم---------------- 125

جدول 5-2- میزان نقش دفاتر خدمات گردشگری در رضایتمندی گردشگران از امکانات و خدمات   126

جدول 5-3- میزان نقش آژانس‌ها در افزایش گردشگر------------ 127

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«فهرست نقشه‌ها»

عنوان                                                    صفحه

نقشه 3-1- موقعیت شهرستان انزلی در تقسیمات اداری استان و کشور   45

نقشه 3-2- توپوگرافی شهرستان بندر انزلی49

نقشه 3-3- رودخانه‌های شهرستان بندر انزلی----------------- 59

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«فهرست نمودارها»

عنوان                                                    صفحه

نمودار 3-1- میانگین ماهیانه بارندگی شهرستان بندرانزلی--- 51

نمودار 3-2- روند تغییرات ماهیانه دما در شهرستان بندرانزلی 52

نمودار 3-3- میانگین رطوبت نسبی در شهرستان بندرانزلی----- 53

نمودار 3-4- نمودار ابرناکی  و درصد آن در شهرستان-------- 54

نمودار 3-5- میانگین ساعت آفتابی در شهرستان بندرانزلی---- 55

نمودار 3-6- میانگین روزهای همراه با برف و تگرگ---------- 56

نمودار4-1- ترکیب پاسخگویان بر حسب جنس------------------- 99

نمودار 4-2- ترکیب پاسخگویان بر حسب سن------------------- 100

نمودار4-3- ترکیب پاسخگویان بر حسب تحصیلات---------------- 101

نمودار 4-4- وضعیت شغلی گردشگران پاسخگو------------------ 102

نمودار4-5- مبدأ سفر گردشگران---------------------------- 103

نمودار 4-6- وسيله سفر گردشگران-------------------------- 104

نمودار 4-7- اهداف سفر گردشگران-------------------------- 105

نمودار4-8- نحوه آشنايي گردشگران با مكان سفر------------- 106

نمودار 4-9- مسافت گردشگران تا انزلی--------------------- 107

نمودار 4-10- میزان نقش دفاتر خدماتی در علاقمندی گردشگران به بازدید مجدد              108

نمودار 4-11- میزان نقش دفاتر خدمات گردشگری در رضایتمندی گردشگران از امکانات و خدمات----------------------------------------- 109

نمودار 4-12- میزان نقش دفاتر خدمات گردشگری در رضایتمندی گردشگران از امکانات و خدمات   110

نمودار 4-13- میزان مراجعات گردشگران در طول فصول--------- 111

نمودار 4-14- میزان جایگاه توریسم در شهرستان انزلی------- 112

نمودار4-15- استفاده از خدمات دفاتر خدمات مسافرتي-------- 113

نمودار4- 16- میزان  نقش آژانس‌هاي خدمات مسافرتي در خدمات‌رسانی به توریست‌ها------------------------------------------------ 114

نمودار 4-17- امكانات آژانس‌ها---------------------------- 115

نمودار 4-18- نقش آژانس‌ها در توسعه اكوتوريسم------------- 116

نمودار 4-19- رابطه بين آژانس‌ها و تورهاي اكوتوريسمي------ 117

نمودار 4-20- میزان آسیب رساندن تورهای طبیعت‌گردی بر محیط زیست   118

نمودار 4-21- میزان رابطه بين آژانس‌هاي مسافرتي و تورهاي توريسم  119

نمودار 4-22- میزان نقش آژانس‌ها در افزایش گردشگر--------- 120

نمودار 4-23- میزان نقش آژانس‌های گردشگری در توسعه توریسم- 121

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«فهرست تصاویر»

عنوان                                                    صفحه

تصویر 3-1- نمایی از سواحل انزلی------------------------- 71

تصویر 3-2- نمای قایقرانی در تالاب انزلی------------------ 71

تصویر 3-3- ماهیگیری در دریا----------------------------- 79

تصویر 3-4- بازار پردیس شهرستان انزلی-------------------- 85

تصویر 3-5- بازار کاسپین شهرستان انزلی------------------- 85

تصویر 3-6- هتل بی‌بی‌حوریه در مجاورت بقعه بی‌بی‌حوریه------- 86

تصویر 3-7- بقعه آقا سید نجفی در سامانسرای انزلی--------- 88

تصویر 3-8- بقعه آقا پیر در انزلی------------------------ 88