چكيده

محلات قديمي شهرها نه تنها به خاطر میراث فرهنگی خود ، كه به دليل قرارگرفتن در داخل شهرها فرصت ارزشمندي براي اصلاح و نوسازي و پاسخگويي به نيازهاي فزاينده شهري فراهم آورده است. بسياري از اين گونه بافت هاي فرسوده در شهرهاي ايران به حال خود رها شده اند و برنامه ریزی برای نوسازي و ساماندهي اين گونه نواحي به يك ضرورت اساسي در برنامه ريزي شهري تبديل گشته است. تجارب چند دهه ی گذشته در ایران در زمینه ساماندهی بافت های فرسوده نشان داده است رویکردهای کالبد محور که در پی اجرای استاندارد های شهری در محلات فرسوده هستند، گرچه محرک اولیه نوسازی است ولی به الزامات اجتماعی و اقتصادی توجهی نداشته و نقش مشارکت جویی ساکنین را کمرنگ دیده است.اهمیت مواردی نظیر توجه به نظرات ساکنین محله و افزایش ظرفیت های اجتماعی و نهادی آنها،توجه به ابعاد اقتصادی و ارتقاء ظرفیت های اقتصادی محله،توجه به فرایند های اجرایی و پیوند طرح با واقعیت و زمینه های اجرایی و در نهایت تحریک مردم ساکن و گروه های ذینفع و ذی نفوذ برای ارتقاء شرایط محیطی در برنامه ریزی استراتژیک مطرح می شوند.جامعه آماری ما بافت فرسوده محله گل کوب در شیراز است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است. هدف اصلی این تحقیق، ارتقاء کیفیت فضایی و ارائه ی راهکارها و تدوین راهبرد های موثر در ساماندهی بافت فرسوده محله گل کوب می باشد.یافته های تحقیق حاکی از کیفیت نازل بافت مسکونی و مشکلات ناشی از تراکم جمعیت در محله به همراه وجود معابر نامناسب می باشد. در این پژوهش از تکنیک swot که یکی از الگوهای تحلیلی پرکاربرد در برنامه ریزی استراتژیک می باشد، استفاده شده است و در پایان به ارائه راهبرد به منظور ساماندهی و بهبود عملکرد محله پرداخته شده است.

واژگان کلیدی: برنامه ریزی استراتژیک، مشارکت، بافت فرسوده، نوسازی ،محله گل کوب

پیشگفتار                                              

امروزه شهرها به شکل سرسام آوری رشد می کنند و خود را به عنوان سکونتگاه اول بشر مطرح نموده اند.این روند مربوط به قرون اخیر و بویژه پس از انقلاب صنعتی است که رشد کالبدی و جمعیتی شهرها ، مشکلات عدیده ای را موجب گشت.در پاسخ به این مشکلات طرح های مختلفی به اجرا درآمدند که شاید مهم ترین آن ها طرح های هادی وجامع بودند،اما به دلایل متعدد این طرح ها با شکست مواجه شدند و امروزه در کشورهای توسعه یافته کاملاً منسوخ شده به شمار می روند.عدم کارایی طرح های جامع وتفصیلی در دنیا موجب گشت تا برنامه ریزی شهری به استقبال رویکردهای دیگری از جمله برنامه ریزی سیستمی ومدیریت سازمانی برود و برنامه ریزی استراتژیک که نشان از قابلیت بسیار در جوابگویی به مشکلات برنامه ریزی شهری داشت به عرصه ی شهرسازی وارد شود. امروزه شاید برنامه ریزی استراتژیک بارزترین ومشهودترین نوع برنامه ریزی در سطح جهان است که در ایران هم به مرور زمان جایگاه خود را پیدا می کند.فقدان بنیان های ساختاری و زیرساخت ها وعدم تعریف استراتژی های مداخله در قالبی نظام یافته وهماهنگ، از چالش ها و موانع اساسی برنامه ی بهسازی ونوسازی بافت های فرسوده محسوب می شود.راهبردهای بخشی و منفصل و یا رخکارهای روساختی و مقطعی راهگشا و چاره ساز نبوده و باید بنیان های ساختاری در فرایند پیوسته و هماهنگ تعریف و نهادینه شود، به گونه ای که هریک بتوانند نقش مکمل یکدیگر را ایفا کنند.

این تحقیق در شش فصل به شرح زیر انجام می گیرد :

فصل1: با عنوان کلیات تحقیق وشامل مقدمه،تعریف وتوضیح برنامه ریزی استراتژیک،سوالات وفرضیات تحقیق،روش انجام تحقیق و..می باشد.

فصل2:به بررسی مبانی نظری تحقیق می پردازد و ادبیات نظری در مورد برنامه ریزی     استراتژیک،استراتژی،بافت های فرسوده و تجارب جهانی و ملی در زمینه ی ساماندهی بافت های فرسوده را شرح خواهد داد.

فصل3 : شامل معرفی منطقه ی مورد مطالعه و وضعیت اقتصادی ، اجتماعی،فرهنگی و کالبدی محله ی گل کوب در منطقه ی 2 شهری شیراز می باشد.

فصل4 : در این فصل یافته های حاصل از پرسشنامه ها با استفاده از spss مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد.

فصل 5 :نتایج حاصل از تحلیل پرسشنامه ها جمع بندی و نقاط قوت،ضعف،فرصت و تهدید محله در جدول آورده شده است.

فصل 6: فصل نهایی تحقیق است که در آن به آزمون فرضیات تحقیق،ارائه راهبرد و نتیجه گیری پرداخته خواهد شد.