خاموش کننده های دستی
تعریف خاموش کننده دستی : خاموش کننده دستی وسیله ای است برای مبارزه با حریق هایی که  هنوز به اندازه کافی رشد وتوسعه پیدا نکرده اند و در لحظات اولیه می باشند .
انواع مختلف بسیار زیادی از خاموش کنندهای دستی وجود دارد که در این بخش بصورت کلی در باره انها بحث خواهد گردید و در جدول ذیل مشخصات عملیاتی انواع مختلف انها را  که در سر فصلهای بعد در باره هر یک از انها توضیح داده خواهد شد ارائه گردیده است .
آتش نشانان نبایستی به خاموش کنندهایی که در ساختمانها و یا در سایر مکانها نصب گردیده است اعتماد کنند زیرا این وسایل ممکن است به طور صحیح سرویس ونگهداری نشده باشند . لذا باید خاموش کنند هایی که توسط خود انها به محل حادثه اورده شده مورد استفاده قرار گیرد براساس استاندارد NFPA 1901  هر دستگاه خودروی اتش نشانی (پمپر )بایستی 2 عدد خاموش کننده دستی را که برای حریقهای کلاس AوB مناسب باشند با خود حمل نمایید یک عدد پودر خشک شیمیایی با حداقل درجه اطفایی 80B.C ویک عدد خاموش کننده گازی CO2 با حداقل درجه اطفایی 10B.C ( در خصوص اشنایی با درجه بندی خاموش کنندها در بخشهای بعدی اشنا خواهید شد )
همچنین درNFPA 1901  برای حریق های کلاس A نیز یک عدد خاموش کننده ابی 10 لیتری  برای هر پمپر در نظر گرفته است تا برای حریقهای کلاس A بتواند مورد استفاده قرار گیرد .


طبقه بندی خطرات وحریق ها:
نوع وطبیعت مواد قابل سوخت اساس طبقه بندی حریقها قرار گرفته است وبر همین اساس خاموش کنندهای دستی وچرخدار نیزبا ماده اطفایی مناسب هر گروه سوختی تقسیم بندی گردیده  تا از این طریق بتوان براحتی نسبت به انتخاب خاموش کننده مناسب اقدام نمود . البته در گذشته در این طبقه بندی  3 گروه وجود داشت اما طی سالهای اخیر یک گروه دیگر نیز به انها اضافه شده است که اتش نشانان بایستی با انها اشنا باشند ودر اینجا به شرح مختصری در باره تقسیم بندی حریقها خواهیم پرداخت :
1-   گروه A ( جامدات معمولی) این گروه شامل اتش سوزیهایی که در مواد جامد مانند :چوب – پارچه – کاغذ پلاستیک و..... می باشد این سوختها با اب به عنوان بهترین عنصر اطفایی برای این گروه خاموش می شوند اما سایر عناصر اطفایی با بنیان اب یا کف و یا پودرهای خشک چند منظوره نیز می توان اتش را  خاموش نمود در هر حال اب بعنوان بهترین عنصر اطفایی می باشد .
2-   گروه B (مایعات قابل اشتعال ) این گروه شامل مایعات قابل سوخت وقابل اشتعال مانند گازوئیل – بنزین –نفت – الکل –  گریسها و... می باشد در این نوع مواد مایعات قابل اشتعال وگازهای تحت فشار خطرات خاص محسوب گردیده ونبایستی خاموش شوند مگر اینکه ابتدا خروج سوخت مسدود گردد . همچنین این سوختها در صورت جاری شدن می توانند بصورت عمودی وافقی اتش سوزی را گسترش دهند .
در برخی موارد تعدادی از مواد جامد براثر ذوب شدن حالت مایع پیدا نموده وجاری می شوند .
عامل اطفایی عمومی که برای اطفائ این حریقها می توان بکار گرفت گازCO2 – کف – پودرخشک شیمیایی می باشند

انتخاب خاموش کننده ها
انواع مختلفی از خاموش کننده ها برای خرید موجود می باشد (تصویر 2 ) بهترین نوع انها بستگی به فاکتورهای متعددی دارد که بایستی درزمان خرید  ونصب ان در محل مورد توجه قرار گیرد .
خاموش کننده نامناسب بدتر از نداشتن خاموش کننده است
فاکتورهای انتجاب شامل :نوع سوخت – چه کسانی از ان بایستی استفاده کنند –کجا بایستی نصب شود و....اصولا اولین فاکتوری که بایستی مورد توجه قرار گیرد نوع ومقدار سوخت موجود در محل می باشد که پیش بینی وقوع حریق در انها وجود دارد مقدار سوخت اندازه حریق را تعیین می نماید و انتخاب سایز نا مناسب خاموش کننده (کمتر از حد )باعث می شود تا در حوادث خاموش کننده نتواند اتش را کاملا خاموش نماید .

 عناصر اطفایی
اب بعنوان عنصراصلی اطفاء حریق برای حریقهای جامدات (گروه A) می باشد . قدرت جذب حرارتی ان یکی از دلایل اصلی تاثیر اطفایی ان می باشد و عیب عمده ان یخ زدن  وگاهی اوقات خطرناک روی برخی از گروه های سوختی دیگر می باشد . عنصر اطفایی لودد استریم (LOADED STREAM  ) گرچه بنیان ابی دارد اما با افزودن مقداری نمکهای قلیایی مثل ضد یخ در مقابل یخ زدگی محافظت شده اند . خاموش کننده های کف با بنیان اب برای حریقهای گروه B بکار برده می شود که انواع ان کفهای AFFF –FFFP  ویا کفهای مقاوم الکلی می باشند این عناصر اطفایی عمل سرد کردن – خفه کردن وسد کردن را انجام می دهند . (در بخشهای بعدی توضیحات بیشتر ارایه خواهد شد )
گاز co2 یک گازبی اثر می باشد که تحت فشار بصورت مایع ذخیره شده است .این گاز بی رنگ بی بو بوده وبرای خفه کردن حریقهای گروه Bیا Cمفید است . این ماده اطفایی در محیطها ی بسته بهترین تاثیر را دارد و پرسنل بایستی به این نکته توجه داشته باشند که در محیطهای که این گاز پخش شده است باعث فقدان اکسیژن شده وخطرناک می باشد ودر محیطهای باز این گاز توسط باد بسرعت از محل استفاده دور شده واثر اطفایی ان را از بین می برد اما این ماده اطفایی پس از خروج از خاموش کننده اثری از خود بر جای نگذاشته و به عنوان عامل تمیز (CLEAN AGENT  )نیز شناخته می شود .

این عناصر به دو گروه تقسیم می شوند :
1-هالوکربن ها
2- گازهای خنثی(INERTING GASES )
انواع خاموش کننده ها
 امروزه انواع بسیار زیادی از خاموش کننده ها مورد استفاده است که برخی از انها کوچک که با دست قابل حمل بوده وبرخی بزرگتر بوده وبرای حمل انها نیاز به یک ارابه چرخدار می باشد تا براحتی جابجا شوند .همچنین خاموش کننده ها برای راحتی وسادگی  در شناسایی برچسب گذاری شده است که خاموش کننده های قدیمی با اشکال هندسی وحروف علامت گذاری شده اند (تصویرA3) خاموش کننده های جدید با یک علامت تصویری علامت گذاری می شوند (تصویرB 3 (بسیاری از خاموش کننده ها از نظر کاربردی چند منظوره (برای چند گروه از حریقها ) می باشند 
خاموش کنند ه های گروه A –B دارای درجه بندی هستند که در مباحث بعدی در باره انها اطلاعات مربوطه ارایه خواهد گردید .
در ذیل خاموش کننده های رایج را مورد بحث قرارخواهیم داد :


خاموش کنندهای آبی
1-               نوع پمپ دار
این نوع خاموش کنند ه ها بوسیله پمپ اب را به بیرون پرتاب می کنند و به دوصورت ساخته شده اند:
-         پمپ در داخل تانک اب قرار گرفته است
-         پمپ در بیرون از محفظه تانک قرار گرفته است 
در این نوع خاموش کننده ها استفاده کننده با هر بار بالا وپایین اوردن دسته پمپ مقداری اب تحت فشار را به بیرون پرتاب می نمایید ویا با جلو وعقب بردن نازل اب از داخل مخزن مکیده وتحت فشار به بیرون پرتاب می گردد .
عملکرد این وسیله با استفاده ازیک پمپ دو مرحله ای و بسیار ساده می باشد وقابل حمل ونقل بر پشت فرد استفاده کننده می باشد .
2-               نوع آبی تحت فشار


1-خاموش کننده های کف AFFF
خاموش کننده های نوع کف AFFF برای خاموش کردن حریقهای کلاس A و B مناسب هستند این نوع خاموش کننده ها عموما برای اطفاء حریقها ی کوچک ویا متوقف کردن بخارات از روی سوختهای مایع مفید می باشند .
این نوع خاموش کننده ها نسبت به خاموش کننده های ابی تحت فشار از دونظر متفاوت می باشند : 1- مخزن این خاموش کننده ها با مقدار معینی مایع کف AFFF واب پر شده است 2- این خاموش کننده ها دارای یک نازل (سرلوله )مخصوص می باشند نازل بگونه ای طراحی شده  که هوا را بداخل محلول اب وکف تزریق  کند .(در تصویر شکل نازل را مشاهده نمایید )
محلول اب وکف بوسیله هوا یا گاز نیتروژن در داخل مخزن تحت فشار قرار گرفته است تا در زمان بهره برداری بتوان انرا به بیرون پرتاب نمود . برای جلوگیری از پخش ناماسب کف در زمان استفاده وکاهش قدرت اطفایی خاموش کننده لازم است به نکات ذیل توجه شود :
1-   نبایستی کف را مستقیما بداخل مایع کوبید .
2-   کف را بایستی بصورت بارانی ویا از طریق غیر مستقیم یعنی ابتدا کف را به یک دیواره زده تا پس از برخورد منحرف شده و بر روی سطح سوخت جاری شود

فاکتورهای موثر در انتخاب :
1-   نوع سوخت در حال سوختن
2-   درجه اطفایی خاموش کننده
3-   شدت حریق
4-   شرایط محیطی
5-   توانایی افراد در استفاده از خاموش کننده (آموزش)
6-   سادگی در حمل ونقل
7-   خطرات جانی برای استفاده کننده
 
سیستم درجه بندی
(کد استاندارد NFPA1001:3-3-15a )
خاموش کننده های دستی براساس نوع حریق (A-B-C-D)طبقه بندی می شوند
علاوه بر  طبقه بندی  بر اساس علائم تصویری  وحروف خاموش کننده ها بر اساس قدرت اطفایی نیز طبقه بندی می شوند .
سیستم طبقه بندی براساس آزمایشات موسسه استانداردهای ULوULC تعیین می شود که این آزمایشات بر اساس میزان قدرت وتوانایی اطفایی ماده داخل خاموش کننده برای هر سایز ونوع تعیین می شود .
درجه بندی کلاس A
خاموش کننده های کلاسA از A-1 تا A-40 درجه بندی  شده اند . یک خاموش کننده آبی با درجه کلاس A براساس مقدار ودوره زمانی تخلیه در ازمایشات درجه بندی می شود برای یک خاموش کننده کلاس A 1 با ظرفیت 5لیتر آب بایستی یک مکعب چوبی با اندازه یک فوت مکعب (03/0متر مکعب )را وبرای A2 با ظرفیت 10 لیتر آب دو برابراندازه A1را خاموش نمایید .