1-1) مقدمه

صنعت بيمه در جهان در حال تغيير و تحولات سريعي است و رقابت بين المللي روبه روز در اين بازار گسترش مي‌يابد. آزاد سازي و گسترش رقابت در بازارهاي بيمه، يكي از جنبه هاي مهم روند جهاني شدن است. حركت به سمت رقابت بيشتر كشورهاي مختلف را به تجديد ساختار بازار بيمه‌اي و نظام مقرراتي آن سوق مي‌دهد. اين امر توجه بيمه گران و نهادهاي نظارتي بازارهاي بيمه را به لزوم تأكيد بيشتر بر افزايش كارايي، كيفيت خدمات، تنوع بخشي محصولات بيمه اي، بهبود در ساختار عملياتي، شايسته سالاري در گزينش كاركنان و ....معطوف مي‌سازد.

امروزه صنعت بيمه از طرفي يكي از مهمترين نهادهاي اقتصادي محسوب مي‌شود و از طرف ديگر قويترين نهاد پشتيباني ساير نهاده هاي اقتصادي و خانوارها است.

صنعت بيمه مي‌تواند از منابع عمده كسب درآمد ارزي براي اقتصاد ملي نيز باشد مشروط بر اينكه از ظرفيت و توان لازم براي فعاليت در بازار بين المللي بر خوردار باشد و بتواند متناسب با تقاضاي اين بازار و با نرخهاي قابل رقابت حق بيمه به عرضة خدمات بپردازد.

چون عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني يك فرآيند بلند مدت است و كشورهاي مختلف بر اساس اهداف تجاري و سياسي خود در اين مورد تصميم گيري مي‌كنند. بنابراين شناخت آگاهانه از شرايط پذيرش در سازمان تجارت جهاني مستلزم انجام تحقيقات بيشتر است.

بر همين اساس در اين پايان نامه ضمن بررسي ومروري بر جايگاه و نقش سازمان تجارت جهاني  (WTO) در اقتصاد بين الملل، در پي بررسي اثرات اقتصادي الحاق ايران به WTO بر روي صنعت بيمه هستيم.

1-2) موضوع تحقيق:

بخش خدمات و تجارت آن در اقتصاد به دليل تأثيراتي كه بر فرآيند توليد، افزايش اشتغال و ايجاد فرصتهاي جديد شغلي دارد  از اهميت ويژه اي بر خوردار است و طي دهه هاي اخير اكثر كشورهاي پيشرفته توجه خود را به تغييرات ساختاري در اين بخش معطوف ساخته اند. با افزايش نقش خدمات در اقتصاد، بخصوص اقتصاد كشورهاي پيشرفته و پيدا شدن مزيتهاي رقابتي براي اين كشورها در دهه 90 براي اولين بار بحث آزاد سازي تجارت خدمات در مذاكرات ادواري گات مطرح شد و پس از مذاكرات طولاني همزمان با تأسيس سازمان تجارت جهاني به پيدايش موافقتنامه عمومي‌تجارت و خدمات  (GATS) انجاميد كه از اول ژانويه 1995 لازم الااجرا گرديد. اين موافقتنامه جامعه بين المللي را به وضع روز افزون و اجتناب ناپذير موانع موجود در برابر مشاركت خارجي و حركت به سوي آزاد سازي و مقرارت زدايي در بازار بيمه اي خود متعهد كرده است. به اين ترتيب امروزه مشكل مي‌توان بازار داخلي را از رقابت بيمه گران خارجي مصون نگه داشت.

لذا با توجه به شرايط كنوني و موقعيت حساس ما، مسئله عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني به عنوان موضوعي اساسي در چارچوب سياستهاي تجاري ايران قرار مي‌گيرد.

فهرست مطالب

عنوان                                                            صفحه

فصل اول – كليات تحقيق

1-1) مقدمه....................................................................................................... 1

1-2) موضوع تحقيق ........................................................................................ 2

1-3-) هدف از انتخاب موضوع ...................................................................... 2

1-4-) اهميت و ارزش تحقيق........................................................................... 2

1-5) كاربرد نتايج تحقيق.................................................................................. 3

1-6) فرضيات تحقيق ....................................................................................... 3

1-7) سابقه تحقيق ........................................................................................... 4

1-8) روش تحقيق ........................................................................................... 4

1-9) جامعه آماري .......................................................................................... 4

1-10) ابزار گردآوري داده‌ها.......................................................................... 4

1-11) كليد واژه‌ها ........................................................................................... 5

فصل دوم

بخش اول: سازمان تجارت جهاني

2-1-1) مقدمه.................................................................................................. 6

2-1-2) موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت (گات) .......................................... 7

2-1-3) اصول اساسي گات............................................................................. 8

2-1-3-1) اصل  عدم تبعيض و تعميم اصل دولت كامله الوداد.......... 8

2-1-3-3) اصل مشورت..................................................................... 9

2-1-3-4) اصل حفاظتها...................................................................... 9

2-1-4) مذاكرات چند جانبه گات .................................................................... 10

2-1-5) ايجاد سازمان تجارت جهاني ............................................................. 12

2-1-6) تفاوتهاي گات با سازمان تجارت جهاني............................................. 12

2-1-7) ساختار سازمان تجارت جهاني ......................................................... 14

2-1-7-1) كنفرانس وزيران ............................................................... 14

2-1-7-2) شوراي عمومي .................................................................. 14

2-1-7-3) كميته‌ها .............................................................................. 15

2-1-7-4) دبيرخانه ............................................................................ 15

2-1-7-5) رويه تصميم‌گيري ............................................................. 15

2-1-8) اهداف و وظايف سازمان تجارت جهاني ............................................ 16

2-1-9) مذاكرات تجاري پس از تأسيس سازمان تجارت جهاني ................... 17

2-1-10) موافقتنامه عمومي راجع به تجارت خدمات ..................................... 21

2-1-10-1) اقسام خدمات .................................................................. 22

2-1-10-2) اختلافات ميان كالاها و خدمات ....................................... 23

2-1-10-3) چهار شيوه معاملات بين‌المللي خدمات ............................ 23

2-1-10-4) چگونگي اعطاي حمايت در بخشها و خدمات .................. 24

2-1-11) متن چارچوب موافقتنامه................................................................... 25

3-1-12) تعهدات كلي ...................................................................................... 26

2-1-12-1) رفتار دولت كامله الوداد................................................... 26

2-1-12-2) شفافيت: تأسيس واحدهاي تماس و پاسخگو................... 27

2-1-12-3) تأثير متقابل صلاحيتهاي مورد نياز براي عرضه خدمات ........ 27

2-1-12-4) مقررارت حاكم بر انحصارها، عرضه‌كنندگان انحصاري خدمات و ساير

رويه‌هاي بازرگاني محدود كننده ......................................................... 28

2-1-12-5) تعهدات آزادسازي .......................................................... 31

2-1-12-6) پرداختها و انتقالات ......................................................... 31

2-1-12-7) افزايش مشاركت كننده‌هاي در حال توسعه .................... 32

2-1-13) روند آزادسازي تجارت خدمات ...................................................... 33

2-1-13-1) چگونگي گنجاندن خدمات در نظام تجارت بين‌الملل ........ 34

2-1-13-2) سابقه مذاكرات خدمات مالي در چارچوب موافقتنامه عمومي تجارت

خدمات ................................................................................................. 35

2-1-13-3) تعهدات خدمات مالي در مورد كشورهايي كه اخيراً به سازمان تجارت

جهاني پيوسته‌اند: ................................................................................. 36

2-1-14) عضويت در سازمان تجارت جهاني ................................................ 37

2-1-14-1) مشكلات پيچيدگيهاي الحاق به سازمان تجارت جهاني ... 38

2-1-14-2) نقش و وظيفه آنكتاد در پروسة الحاق ............................ 39

2-1-14-3) فرايند الحاق ..................................................................... 40

2-1-15) سازمان تجارت جهاني و كشورهاي در حال توسعه ...................... 43

2-1-16) ايران و سازمان تجارت جهاني ....................................................... 44

2-1-16-1) الحاق ايران به سازمان تجارت جهاني ............................ 4

2-1-16-3) جنبه‌هايي از تعارات حقوقي ايران، مقررات wto در صنعت بيمه 48

2-1-17) مزيتهاي عضويت در سازمان تجارت جهاني .................................. 50

2-1-17-1 منافع حاصل از  روتين به سازمان تجارت جهاني در بخش خدمات        50

2-1-18) چالشها و فرصتها در فرآيند جهاني شدن  اقتصاد.......................... 52

بخش دوم- بيمه

2-2-1) مقدمه.................................................................................................. 57

2-2-2) تعريف واژه بيمه................................................................................. 58

2-2-3) تعريف بيمه ........................................................................................ 58

2-2-4) تعريف صنعت بيمه.............................................................................. 58

2-2-5) تقسيم‌بندي انواع بيمه ......................................................................... 59

2-2-6) تاريخچة بيمه ..................................................................................... 62

2-2-6-1) تاريخچة بيمه در ايران ...................................................... 64

2-2-6-2) جايگاه صنعت بيمه بعد از انقلاب اسلامي ......................... 65

2-2-7) نظريه بيمه و اقتصاد........................................................................... 67

2-2-8) تأثير صنعت بيمه بر فعاليت اقتصاد كلان .......................................... 67

2-2-9) تأثير بر موازنه ارزي ........................................................................ 69

2-2-10) بيمه و ايجاد اطمينان براي سرمايه گذاري در صنايع جديد............. 71

2-2-12) بيمه و صادرات ............................................................................... 72

2-2-13) نقش پس‌اندازي بيمه......................................................................... 75

2-2-14) مروري بر تحولات بيمه در ايران .................................................... 77

2-2-15) بررسي شاخصهاي ارزيابي فعاليت صنعت بيمه طي سالهاي 1381-1350         89

2-2-15-1) وضعيت صنعت بيمه در جهان و در مقايسه با ايران ........ 96

2-2-16) علتهاي اساسي عدم توسعه بيمه در ايران ...................................... 96

2-2-17) جايگاه صنعت بيمه در تجارت الكترونيكي ....................................... 99

2-2-18) آزادسازي و خصوصي‌سازي صنعت بيمه ..................................... 100

2-2-18-1) خصوصي سازي چيست؟.................................................... 101

2-2-19) ملاحظات سياسي براي بازارهاي در حال توسعه............................ 103 

بخش سوم- مطالعه موردي

2-3-1) مقدمه ................................................................................................. 107

2-3-2) تعهدات خاص ..................................................................................... 107

2-3-3) نحوة‌ تنظيم جدول تعهدات ................................................................. 108

2-3-4) بررسي تعهدات سپرده شده در بخش خدمات بيمه در چند پروژة منتخب 108

2-3-5) تجربه چين در آزادسازي خدمات بيمه و الحاق به سازمان تجارت جهاني 111

2-3-5-1) صنعت بيمه چين................................................................. 131

2-3-5-2) بيمه گران خارجي در چين................................................. 132

2-3-5-3) تأثير توافق نامه WTO بر صنعت بيمه چين....................... 133

2-3-5-4) اقدامات صنعت بيمه چين براي توافنامه WTO ................. 134

فصل سوم- روش تحقيق

3-1) مقدمه ...................................................................................................... 138

3-2) نوع و روش تحقيق ................................................................................. 138

3-3) جامعه آماري .......................................................................................... 139

3-4) اطلاعات آماري مورد استفاده در مدلهاي Panel Data ........................... 141

3-5) مزاياي استفاده از مدلهاي Panel Data ................................................... 142

3-6) روشهاي تخمين مدلهاي Panel Data ...................................................... 147

3-6-1) اثرات ثابت .............................................................................. 149

3-6-2) اثرات تصادفي ........................................................................ 150

3-7) آزمون اثرات ثابت .................................................................................. 152

3-8) تصريح مدل جهت بررسي اثرات عضويت در سازمان تجارت جهاني بر روي صنعت

بيمه كشورهاي در حال توسعه ....................................................................... 153

تصريح مدل جهت بررسي اثرات عضويت در WTO بر روي شاخص نفوذ بيمه‌اي

در كشورهاي در حال توسعه.............................................................. 153

تصريح مدل جهت بررسي تأثير عضويت در WTO بر روي حق بيمه سرانه كشورهاي

در حال توسعه .................................................................................... 154

تصريح مدل جهت بررسي تأثير عضويت در WTO بر روي سهم كشورهاي  در حال

توسعه از كل بازار بيمة جهاني............................................................ 154

3-9) روش استفاده از داده‌هاي آماري مدلهاي Panel Data ........................... 155

3-10) خلاصه و جمع‌بندي .............................................................................. 155

4-1) مقدمه ...................................................................................................... 157

4-2) آزمون فرضيه‌ها .................................................................................... 158

....... 4-2-1) فرضية ‌فرعي شماره 1............................................................... 158

....... آزمون برابري عرض از مبدأها............................................................... 158

....... صحت آماري تخمين ............................................................................... 158

....... تجزيه و تحليل نتايج................................................................................. 159

4-2-2) فرضيه فرعي شماره 2....................................................................... 161

....... آزمون برابري عرض از مبدأها............................................................... 161

....... صحت آماري تخمين ............................................................................... 161

....... تجزيه و تحليل نتايج................................................................................. 162

4-2-3) فرضيه فرعي شماره 3....................................................................... 163

....... آزمون برابري عرض از مبدأها............................................................... 163

....... صحت آماري تخمين ............................................................................... 163

....... تجزيه و تحليل نتايج................................................................................. 164

فصل پنجم- نتيجه‌گيري و پيشنهادات

5-1) مقدمه ...................................................................................................... 167

5-2) نتيجه‌گيري .............................................................................................. 167

5-3) رهنمودها................................................................................................. 172

منابع و مأخذ

- منابع فارسي.................................................................................................. 175

ضمائم و پيوستها............................................................................................. 182